ازگیل

 

نام انگلیسی: Medlar

نام علمی: Mespilus germanica 

خانواده:Rosaceae 

 

-ازگیل ژاپنی یکی از گونه‌های درختی ازگیل به شمار می رود که بومی مناطقی از کشور ژاپن و چین است که امروزه در بیشتر مناطق جهان کاشت می‌شود. به صورت بوته‌ای و درختچه ای کوتاه رشد می‌کند که ارتفاع آن به ۸متر هم می رسد. طول عمر درخت ازگیل بین ۳۰ الی ۵۰ سال است که باردهی مطلوبی نیز دارد و از گیاهان زینتی فضای سبز و مناطق جنگلی به شمار می رود. 

 

-از گیاهان بیرونی است که قابلیت کشت در خانه را ندارد. هرس این گیاه به صورت محسوس و محدود انجام می‌شود. میوه و برگ این گیاه سرشار از ویتامین‌های مختلفی است بطوریکه از برگ این گیاه استفاده‌های دارویی و درمانی می‌شود، از میوه این گیاه نیز علاوه بر مصرف خوراکی برای تهیه مربا، رب، ژله و… استفاده می شود. زینتی فضای سبز و مناطق جنگلی به شمار می رود. 

 

-این میوه خوشمزه، از تیره گلسرخیان است و به این سبب با سیب و گلابی هم خانواده است. ازگیل ژاپنی سابقه هزار ساله در ژاپن دارد و امروزه به صورت انبوه در ژاپن و چین کشت می‌شود. این درخت همیشه سبز است و شاخه های گسترده و تاج کروی دارد. 

 

-ازگیل ژاپنی میوه ای شیرین، زرد رنگ (یا نارنجی کمرنگ) ،آبدار و براق دارد. ارتفاعش تا ۸ متر هم می‌رسد و قطر تاج کروی شکل آن بین ۵ تا ۱۰ متر است. 

 

-هرس پذیری آن باعث شده در طراحی فضاهای سبز به کار برده شود. گلهای آن سفید و خوشه ای اند و از آبان تا دی ماه می رویند. 

 

-ازگیل در مکانی سایه روشن در جنگل‌های آفتابگیر رشد می‌کند و خاک مرطوب، سبک و شنی با خاک برگ یا خاک سنگین رسی و به خوبی زهکشی شده برای کشت آن مناسب است. گل های درخت آن سفید و میوه اش شبیه زالزالک است؛ با این تفاوت که میوه ی ازگیل درشت تر و قهوه ای رنگ و طعمش شیرین و کمی گس است. 

 

 

برای مشاهده نحوه نگهداری و پرورش این گیاه به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

-ازگیل ژاپنی از درختان مثمر به شمار می رود که بومی مناطقی از کشور ژاپن و چین به شمار می رود که از باردهی مطلوبی برخوردار است و کیفیت میوه مناسبی دارد. درخت ازگیل در زبان گیلکی با نام کووس و کنوسمی و در زبان مازندرانی با نام کنس و کندس شناخته می‌شود. گیاهی از خانواده گل سرخیان به شمار می رود. 

 

-این گیاه با درختان مثمر دیگری همچون گلابی، گلابی وحشی و همچنین زالزالک هم خانواده شناخته می‌شود که قابلیت پیوند زدن را دارد. میوه این گیاه به صورت گرد، کروی و تخم‌مرغی شکل است که در ابتدای رشد به رنگ سبز است و به هنگام رسیدن به رنگ نارنجی و زرد تبدیل می‌شود که طعم شیرین و ملسی دارد. میوه این گیاه آبدار و بسیار خوشمزه است که خواص بسیاری دارد. توجه داشته باشید که هسته این گیاه به دلیل داشتن عنصر اسید سیانیدریک سمی است، بنابراین از خوردن آن خودداری کنید. 

 

-از میوه های تابستانی به شمار می رود، بسیاری از مردم به خصوص بومیان میوه این گیاه را همچون میوه به می‌پزند و سپس مصرف می‌کنند تا نرم شود. میوه این گیاه تقریبا ۱۲۰ روز پس از گلدهی به طور کامل می‌رسد. ارتفاع آن به ۸متر هم می رسد و به صورت درختچه‌ای کوتاه رشد می‌کند. 

 

-از میوه و برگ این گیاه استفاده‌های مختلف دارویی و درمانی می‌شود. گلهای این گیاه به صورت خوشه‌ای و به رنگ سفید بر روی شاخه گیاه ظاهر می‌شود و منظره زیبایی را نمایان می‌کند؛گلهای این گیاه چند گلبرگی و معطر هستند طوریکه فضا را عطرآگین می‌کند و به عنوان یک گیاه زینتی در فضای سبز کشت می‌شود. 

 

-توجه داشته باشید که ازگیل ژاپنی قابلیت کشت در منزل و از این جهت یک درخت بیرونی به شمار می رود. برگهای سبز رنگی دارد که دارای شیارهای ظریفی است که به صورت متناوب با بریدگی‌های کوتاه و ساده بر روی شاخه گیاه ظاهر می‌شود. 

 

آبیاری:

-درخت ازگیل یکی از درختانی می باشد که دارای ریشه های عمیق و قدرتمند است ولی نمی تواند به خوبی در مناطق خشک رشد کند بنابراین باید در مناطقی این درخت را بکارید که‌ از بارش های فصلی مناسبی برخوردار است. در نظر داشته باشید که اگر این گیاه را در مناطق خشک می کارید و آب آن را تامین می کنید باز هم این درخت به خوبی رشد نمی کند زیرا هوا رطوبت کافی را برای رشد به این گیاه نمی دهد. آبیاری این گیاه متوسط است و گیاهان جوان را تا دوسال باید هر هفته آبیاری کنید تا ریشه های این گیاه تقویت شود. گیاهان مسن تر را باید هر دو الی سه هفته یک بار آبیاری کنید. 

-در نظر داشته باشید که آبیاری هر درخت باید متناسب با میزان بارش باشد و در مناطقی که بارش بسیار خوب است نیازی نسبت گیاهان بالغ و مسن را آبیاری کنید. 

 

نور:

-یکی دیگر از شرایطی ازگیل برای رشد به آن نیاز دارد نور مناسب است. باید بدانید که برای میوه دهی این درخت نور خورشید ضروری می باشد و باید حدودا ۵ الی ۷ ساعت در روز این درختان نور بگیرند تا بتوانند به خوبی رشد کنند و میوه دهی داشته باشند. 

 

دما: 

-یکی دیگر از شرایط محیطی برای کاشت ازگیل دمای مناسب می باشد. باید بدانید که ازگیل در زمستان می تواند تا دمای ۲۸- درجه را تحمل کند ولی نباید در محل کاشت این درختان بادهای سرد و شدید زمستانی وجود داشته باشد. اگر این درختان در معرض باد های شدید و خشک قرار بگیرند خشک می شوند و به درختان آسیب های جدی وارد می شود. 

 

خاک:

-باید بدانید که ازگیل یکی از درختانی می باشد که زیاد به خاک حساس نیست و می تواند در خاک هایی که زهکشی مناسب دارند به خوبی رشد کند. البته حساس نبودن این گیاه باعث نمی شود که بتواند در خاک های آهکی رشد کند و میوه دهی داشته باشد. در کاشت ازگیل حدودا فاصله ۴ الی۵متری بین هر درخت رعایت شود. 

 

کوددهی: 

-ازگیل هم یکی از درختان میوه می باشد و شما می توانید در حد معمولی به آن کود بدهید. باید بدانید که کود دهی بیش از حد می تواند موجب کاهش گلدهی و میوه دهی شود بنابراین اگر بعد از کاشت ازگیل سه بار کود دهی به روش ۶_۶_۶ را انجام دهید برای این درخت کافی است. 

 

هرس:

-درخت ازگیل نیازی به هرس ندارد و حتی شاید هرس این درخت و اصرار به قطع شاخسار به ضرر آن تمام شود بنابراین هرس آن محدود به حذف شاخساری می شود که شکسته و آسیب دیده هستند و یا نهایتا شاخساری مسن آن که رو به مرکز گیاه رشد کرده اند و بسیار مزاحم رشد سایر شاخه ها هستند. در اینصورت لازم است که عمل هرس را در زمان خواب و رکود گیاه یعنی در اواخر فصل زمستان انجام داد. 

 

آفات و بیماری:

-درخت ازگیل به طور کل مشکلات و بیماری های خاص و یا زیادی ندارد. در بین آفات گاهی شته ها و لارو برخی دیگر از حشرات مشکلاتی را ایجاد می کنند و از بین بیماری ها آتشک بیشتری مزاحمت را بوجود می آورد همچنین گاهی بیماری های زنگ و سفیدک پودری بخصوص زمانی که هوا مرطوب و مکان کاشت از نور مناسبی برخوردار نیست و سایه است مشکلاتی را ایجاد می کنند. 

 

تکثیر:

-دانه های ازگیل را می توان کاشت تا گیاهی جدید بدست آورد البته احتمال اینکه گیاه بدست آمده از کاشت بذر در آینده میوه هایی نه چندان خوب و خوراکی تولید کند وجود دارد به همین دلیل از روش پیوند زنی برای تکثیر این گیاه معمولا استفاده می شود.به هر حال برای استفاده از بذر ها می بایست صبر کرد تا میوه بر روی درخت به خوبی برسد و حدود اواخر پاییز آن را از روی درخت جدا کرد. باید بذرها را از داخل گوشت بیرون آورد و با قرار دادن آنان در ظرفی آب باقیمانده گوشت میوه را به خوبی نرم و از روی سطح دانه ها پاک کرد. بذر ازگیل پوسته سفت و محکمی دارد که می تواند مانع از جوانه زنی آن شود. بهتر است که برای آماده ساختن بذرها آنها را بلافاصله بعد از بیرون آوردن از میوه در میان موادی که کمی رطوبت نگه می‌دارند همانند پیت خزه، کوکوپیت و موادی مشابه، به مدت ۳-۲ ماه در دمای ۵-۱ درجه نگهداشت و سپس نسبت به کاشت آنان اقدام کرد. 

 

–قلمه چوب سخت روش دیگری برای تکثیر این گیاه است و البته توجه داشته باشید اصولا میزان موفقیت در ریشه زایی قلمه های این گیاه پایین است و استفاده از هورمونهای ریشه زایی بر روی انتهای قلمه ها قبل از کاشت و قرار دادن آنان در بستر ریشه زایی، احتمال دستیابی به موفقیت را افزایش می‌دهد. قلمه‌ها را می توان در اواخر پاییز از گیاه تهیه کرد. طول قلمه را می توان حدود ۲۰ سانتیمتر در نظر گرفت و از شاخه هایی که به اندازه یک مداد معمولی ضخامت دارند تهیه کرد. قلمه در مخلوط همانند خاک برگ +شن کاشت می شود و تا نیمه ارتفاعی که دارد در درون خاک قرار میگیرد. ظرف محتوی قلمه در مکانی پر نور و روشن اما به دور از تابش مستقیم اشعه آفتاب با دمای حدود ۲۴-۲۱ درجه سانتیگراد قرار میگیرد. سطح خاک را نباید اجازه دهیم تا خشک شود و حدود ۶-۴ هفته طول می کشد تا ریشه ها شکل بگیرند. 

 

-از طرفی اگر درختان ازگیل با صفات خوب میوه دهی و کیفیت بالای میوه وجود دارند می توان از آنان پیوندک تهیه کرد و بر روی پایه های تهیه شده از درختان ازگیل که با روش کاشت دانه بدست آمده (و احتمالا میوه خوبی تولید نمی کنند) و همچنین پایه هایی از درختان گلابی و به پیوند زد.ازگیل روی گلابی و به سازگاری دارد و قابل پیوند است. پیوند معمولا بر روی پایه و در سال اول و یا دوم رشد و نمو پایه و در فاصله ۵-۴ سانتیمتری از سطح خاک انجام می شود. 

 

نحوه کاشت هسته ازگیل در گلدان:

-برای کاشت هسته ازگیل در گلدان لازم است، یکی از ازگیل‌های رسیده و سالم را انتخاب و هسته میوه را به آرامی جدا کنید و با آب ولرم خوب بشویید، به شکلی که قسمت‌های گوشتی میوه به طور کامل از روی هسته پاک بشود. مراحل کاشت این میوه در گلدان به شرح زیر است:

 

۱-میوه ازگیل را با چاقوی تیز پوست بکنید و هسته میوه را از داخل گوشت خارج کنید. برای اینکه هیچ گوشتی روی هسته باقی نماند، هسته را برای ۲۴ ساعت، داخل ظرفی حاوی آب ولرم در محیط گرم و کم نور قرار دهید تا باقیمانده گوشت میوه به خوبی نرم و از روی سطح هسته (بذر) پاک شود. 

 

۲-در این مدت ۲مرتبه آب را عوض کنید تا بذر‌ها در آب نگندند.

 

۳-توجه داشته باشید که هسته ازگیل پوسته سفت و محکمی دارد که می‌تواند مانع از جوانه‌زنی آن شود. بنابراین بهتر است، برای آماده ساختن بذرها آنها را بلافاصله بعد از بیرون آوردن از میوه در میان موادی که کمی رطوبت نگه می‌دارند همانند پیت خزه، کوکوپیت و…به مدت ۳-۲ ماه در طبقات پایینی یخچال در دمای ۵-۱ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید. 

 

۴-بعد از این مدت، هسته ازگیل را در بستر کاشت مناسب با زهکشی و حاصلخیزی کافی در عمق ۲ سانتیمتری بکارید و آن را در محیطی نیمه سایه و دمای ۲۱ الی ۲۴ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید. 

 

۵-معمولا بین ۱۵ روز تا یک ماه و در برخی مواقع هم دو ماه، جوانه‌ها از خاک خارج می‌شوند. حالا کافیست در فصل پاییز که نهال‌های شما خزان کردند، آن‌ها را از گلدان کوچک اولیه در آورده و در گلدان بزرگتری بکارید. 

 

کاربرد:

-از ازگیل ژاپنی استفاده های مختلفی به قرار زیر می‌شود: 

-میوه این گیاه مصرف خوراکی دارد که می‌توانید به صورت خام و طبخ شده آن را مصرف کنید. 

–خواص دارویی و درمانی زیادی دارد، به همین دلیل در طب سنتی از آن استفاده می‌شود. 

-از برگ های این گیاه به عنوان جوشانده استفاده می‌شود. 

-از میوه ازگیل برای تهیه رب استفاده می‌شود که این کار طی مراحل مختلفی انجام می‌شود. 

-از میوه این گیاه برای تهیه ترشی استفاده می‌شود. 

-برای تهیه ژله نیز کاربرد دارد. 

-برای تهیه مربا نیز استفاده می‌شود. 

 

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:

-میوه ازگیل ژاپنی حاوی انرژی، کربوهیدرات ها، فیبر، چربی، پروتئین، ویتامین A، ویتامین B1 (تیامین) ،ویتامین B2 (ریبوفلاوین) ،ویتامین B3 (نیاسین) ،ویتامین B6، ویتامین B9 (اسید فولیک) ،ویتامین C، کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم، سدیم و روی می باشد میزان چربی های اشباع و کلسیم در این میوه کمترین مقدار را دارا است.ولی ویتامین A، فیبر، پتاسیم و منگنز بیشترین مقدار را در میوه های این گیاه به خود اختصاص می دهند. 

-همچنین حاوی مقدار زیادی قند، اسید و پکتین است. می توان آن را بصورت تازه مصرف کرد یا با میوه های دیگر در سالاد میوه استفاده نمود. همچنین می توان از میوه این گیاه مربا، ترشی و ژله تهیه نمود و مصرف کرد. 

از میوه و برگ این گیاه برای مصارف درمانی همچون: کاهنده درد، ضد باکتری، کاهش استفراغ، ضد سرفه، ضد ویروس، قابض، مدر، خلط آور و تسکین دهنده درد استفاده می گردد.