نی خیزران

 

نام انگلیسی: Bambuseae یا Bambusa،  Bamboo 

نام علمی: Bambusa Vulgaris 

خانواده: Graminees 

-نی خیزران یا درخت بامبو بومی هند و چین و استان یوننان در جنوب چین است، اما به طور گسترده ای در بسیاری از مکان های دیگر کشت شده است. اغلب بامبو بومی مناطق گرم و مرطوب یا آب و هوای معتدل استوایی و گرم است. با این حال، بسیاری از گونه های مختلف در آب و هوای گوناگون پیدا شده است، از مناطق گرمسیری گرم تا مناطق کوهستانی خنک و جنگل های مرتفع کوهستانی. در منطقه آسیا و اقیانوس آرام و سراسر شرق آسیا می رویند، از عرض جغرافیایی ۵۰ درجه در ساخالین، از جنوب تا شمال استرالیا، غرب هند و هیمالیا، چین، ژاپن و کره گونه های بومی بامبو یافت می شود. آنها همچنین به تعداد کم در کشورهای جنوب صحرای آفریقا می رویند، از شمال تا جنوب موزامبیک و جنوب گرمسیری ماداگاسکار و جنوب سنگال یافت می شوند و در قاره آمریکا بامبو دارای طیف بومی از مناطق جنوب آرژانتین و جنگلهای راش از مرکز شیلی، از طریق آمریکا جنوبی جنگلهای انبوه مناطق گرمسیری، به رشته کوه های آند در اکوادور کشیده شده است. تقریبا هیچ گونه ای از بامبو به عنوان گیاه بومی در کانادا، روسیه و قاره اروپا شناخته شده نیست. 

-“خیزران” گیاهی چند ساله از تیره گندمیان است. بامبو درخت نیست بلکه علفی غول پیکر است. ساقه های نی در ردیف های متراکم رشد می کند و می تواند تا ارتفاع ۴۰ متر برسد. ساقه ها دارای میانگره هایی به طول ۲۰ تا ۴۵ سانتی متر می باشند. برگ ها نیز خزاندار بوده و دارای کرک های انبوه می باشند. برگ ها نیزه ای شکل هستند.

-این گیاه در مناطق گرمسیری رشد می کند. تا کنون بیش از ۱۰۰۰ نوع در ۹۰ گروه متفاوت شناسایی و نامگذاری شده است. چوب های خیزران باعث ترمیم خاک می شود. این گیاه به صورت استوانه ای که به وسیله دیافراگمی عرضی در گروه ها تقسیم می شود، وجود دارد. 

-در چین اکثر جنگل های کم ارتفاع، قرن ها پیش از بین رفتند. با این وجود، هنوز نیزار هایی که خیزران در خود دارند، سراشیبی تپه ها را در غرب کشور می پوشانند. 

 

برای مشاهده نحوه نگهداری و پرورش این گیاه به ادامه مطلب مراجعه کنید.

 

 

۱)بامبوی جوانه:این نوع بامبو از قسمت های وسط ساقه تشکیل می شود. برگ ها از جوانه کنار ساقه می رویند. 

-طول ساقه های نوع جوانه بین ۵۰ تا ۱۲۰ سانتی متر و رنگ برگ ها در این نوع، سبز است. 

۲)بامبوی برگ سبز:در این نوع بامبو، رنگ برگ ها سبز پررنگ است و ارتفاع ساقه به ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی متر می رسد. 

۳)بامبوی طلایی:رنگ برگ ها در بامبوی طلایی، سبز کم رنگ است که رگه های سبز پر رنگی در آن دیده می شود، اما بعضی از انواع این گونه دارای برگ های سبز کم رنگ یکدست است. 

۴)بامبوی سیلور (ابلق) :این گونه از بامبو دارای برگ هایی به رنگ سبز کم رنگ و پر رنگ است و طول ساقه ی آن به ۱۲۰ سانتی متر می رسد. 

بامبو از نظر پیچ دارای تقسیم بندی می باشد:

۱)پیچ فنری یکی از پرطرفدارترین پیچ های بامبو می باشد و از نظر تعداد پیچ نیز به دسته های تک پیچ، دو پیچ، سه پیچ و چهار پیچ تقسیم می شود.

۲)پیچ O: به دلیل شباهت زیاد این نوع پیچ بامبو به کلمه O انگلیسی به این نام معروف شده است. 

۳)پیچ S: به دلیل شباهت زیاد این نوع پیچ بامبو به کلمه S انگلیسی به این نام معروف شده است.

 

خاک:

-خاکی با بافتی متوسط و کمی اسیدی که دارای زهکش خوبی باشد برای بامبو ها مناسب است. اضافه کردن کود گاوی پوسیده به خاک آن در هنگام کاشت شرایط ایده آلی ایجاد می کند. اضافه کردن کود حیوانی در اوایل فصل بهار هر سال برای کوددهی کافی است. بهترین فرمول کوددهی ۶-۵-۲۱ است که دوبار کوددهی اول بهار و اول تابستان کافی است. گیاهان کاشته شده در گلدان در ۵-۳ سال یکبار احتیاج به فضای بیشتری دارند. عدم تعویض گلدان باعث بزرگ شدن حجم توده ریشه ها شده و گیاه آسیب می بیند. 

آبیاری:

-این گیاهان در سه سال اول پس از کاشت، نیاز به آبیاری منظم ۳-۲ بار در هفته مخصوصا در تابستان دارند. ریشه گیاهانی که چندین سال کاشته شده اند عمیق است و مثل بسیاری از علف ها به خشکی مقاوم است. با این حال شاخ و برگ گیاهانی که خشکی ببینند شادابی و سرحالی خود را از دست می دهند. نیاز آبی گیاهانی که در گلدان کاشته می شوند متفاوت است و احتیاج به آبیاری منظم دارند. 

نور:

-نیاز نوری بامبوها با هم متفاوت است. بامبو هایی که دماهای سردتری را تحمل می کنند نیاز نوری کمتری دارند و احتیاج به مکانی سایه دارند و بالعکس. ولی در کل با توجه به شرایط آب و هوایی کشور ما کاشت بامبو ها در مکانی که از آفتاب بعد از ظهر محفوظ باشند لازم است. نگهداری بامبو های کاشته شده در گلدان در مکانی نیم سایه بهتر است. 

دما:

-بسیاری از بامبو های زینتی متوسط قد دمای سردتر از منفی ۱۰ درجه را تحمل می کنند و تعدادی گونه از بامبو ها هستند که مخصوص مناطق سرد هستند این بامبوها دماهای سردتر از منفی ۲۰ درجه را تحمل می کنند.

 

هرس:

-این گیاه تک شاخه است و با قطع شاخه از بین نمی رود، در کنار آن پاجوش هایی شروع به رشد می کنند. 

-وقتی بامبو بیش از حد بلند و سنگین شود نیاز به هرس شدن پیدا می کند. 

بیماری:

-گیاه بامبو بسیار مقاوم است با این حال امکان بیماری آن وجود خواهد داشت؛

جلبک زدن کف گلدان:

-باعث زرد شدن گیاه بامبو می شود زیرا فضایی برای رشد قارچ ها و میکروب ها فراهم شده است. 

-بامبو هایی که رنگ آنها سبز باشد نشان دهنده ی خشک نبودن آن است و احتمالا سیاه میشود. 

-تشخیص بیماری بامبو:آبی که گیاه در آن قرار دارد زود به زود زرد و کدر میشود. 

 

شیوه تکثیر با قلمه زدن:

-وقتی مقداری از ساقه را برش زده و هرس کنیم، بامبو همچنان می تواند به رشد خودش ادامه دهد. 

-ساقه ی برش زده شده را در آب یا خاک قرار داده زیرا هر کدام یک قلمه جدید بامبو هستند. 

-از طریق پاجوش به سرعت رشد کرده و سطح را پر میکند.به همین دلیل به عنوان پرچین استفاده میشود. 

-پس از مدتی این قلمه ها میتوانند رشد کنند و جوانه بزنند و به این ترتیب یک دسته جدید بامبو خواهید داشت. 

کاربرد:

-از چوب های خیزران در مصارف ساخت سازه های مدرن می توان استفاده کرد.به عنوان مصالح ساختمانی، خیزران به عنوان پوشش بام، سازه سقف و دیوار و عناصر باربر سازه ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. هر کدام از کشورهایی که در آنها خیزران یا بامبو رشد می کند دارای نوع خاصی از روش های سنتی استفاده از آن هستند.

-از این گیاه برای کنترل فرسایش خاک استفاده می شود.

-از این گیاه برای تغذیه، تهیه کاغذ و اشیا مختلف چوبی و سایر مصارف صنعتی و نیز برای حفاظت از مزارع و باغ ها استفاده می شود.

-این گیاه محتوی مقدار فراوانی سلولز است که می تواند برای تهیه کاغذ و همچنین ابریشم مصنوعی مورد استفاده قرار گیرد.