هورتانسیا

نام انگلیسی: Hydrangea 

 

نام علمی: Hydrangea macrophylla 

 

خانواده: Hydrangeaceae

 

-هورتانسیا یا گل ادریسی درختچه ای است با رشدی سریع و بومی چین و ژاپن است. بعضی گونه ها به صورت درختچه زینتی و بعضی ها به صورت گلدانی و درون خانه ای نگهداری می شوند. 

 

-این گیاه یکی از متداولترین و معمولی ترین گونه های زینتی است که میتواند در بهترین شرایط محیطی حتی تا ۲/۵ متر نیز رشد کند و به دلیل گل آذینهای بزرگ و جالب توجهی که دارد تحت پرورش قرار میگیرد. 

 

-هورتانسیا در تابستان رشد رویشی داشته و در پاییز با کاهش دما، جوانه های گل تکامل یافته و در فروردین به گل می نشیند. البته زمان گلدهی آن قابل تنظیم است. در دماهای بالاتر از ۲۰ درجه و کم تر از ۱۲ درجه تشکیل جوانه های گل کاهش می یابد. 

 

-یکی از ویژگی های مهم هورتانسیا که در بین پرورش دهندگان آن مهم است، تغییر رنگ گل های این گیاه است. رنگ گلها بسته به pH خاک آبی، قرمز، صورتی، ارغوانی روشن و ارغوانی تیره است. در خاک اسیدی رنگ گلها نزدیک به آبی و در خاک قلیایی، رنگ صورتی بیشتری دارد. این تغییر رنگ وابسته به جذب یون آلومینیوم توسط گیاه است. 

 

 

گل هورتانسیا نماد چیست؟ 

-معنی این گل کوتاه اما تاثیرگذار است. ادریسی نماد تشکر، رحمت و زیبایی است. 

-با توجه به تعداد زیاد گلهایی که در یک ساقه ادریسی وجود دارند، به نمادی برای صمیمیت و ثروت هم تبدیل شده است. ادریسی گلی بی نظیر برای هدیه دادن است. 

 

تغییر رنگ گل های هورتانسیا:

-رنگ سفید در هورتانسیا قابلیت تغییر به رنگ صورتی و آبی را ندارد. برای داشتن گل های صورتی و آبی از تغییر pH بستر استفاده می کنیم.

– برای داشتن هورتانسیا با گل های صورتی بایستی pH محیط کشت را بین ۶ الی ۶/۲ نگه داریم.گیاه نباید از بستر کاشت، آلومینیوم جذب کند یا به عبارتی نباید عنصر آلومینیوم در بستر کاشت باشد. ترکیباتی نظیر دولومیت یا گچ را جهت افزایش pH به بستر کاشت اضافه می کنیم. میزان فسفر را در محیط کشت افزایش داده تا گیاه آلومینیم کمتری جذب کند. 

-برای داشتن هورتانسیا با گل های آبی باید در محیط کشت آلومینیوم بیشتری وجود داشته باشد. آلومینیم سولفات به خاک اضافه می کنیم. باید pH خاک ۵/۲ الی ۵/۵ باشد. کاهش عنصر فسفر و افزایش پتاسیم در بستر کاشت. 

 

برای مشاهده نحوه نگهداری و پرورش این گیاه به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

-گونه H.quercifolia گیاهی است که انواع بوته ای آن حدود ۱ تا ۱/۵ متر ارتفاع می یابد. برگهایی شبیه به برگ بلوط و گلهای سفید رنگ دارد و شکل گل آذین کمی کشیده است و بین ۱۰ الی ۳۰ سانتیمتر طول دارد و اصولا گرمای بیشتری را نسبت به ادریسی معمولی تحمل می کند. برگ های این نوع از هورتانسیا با فرارسیدن پاییز رنگهای بسیار زیبایی را به نمایش میگذارند که معمولا در دیگر انواع هورتانسیا کمتر مشاهده می‌شود.رنگ گلهای این نوع هورتانسیا نیز با افزایش سن گل به رنگ صورتی متمایل می شود. به این گیاهان در زبان انگلیسی Oakleaf hydrangea گفته می شود. 

-گونه H.paniculata گیاهی است که با هرس مداوم می توان آنرا در حدود ۱/۵ متر نگهداشت اما تا ۲/۵ متر نیز می تواند رشد کند. و گلهایی سفید رنگ دارد که البته با افزایش سن صورتی رنگ می‌شوند. برگها در مقایسه با ادریسی معمولی از درخشندگی کمتر و اندازه کوچکتری برخوردار هستند و نرم تر نیز هستند. به این گیاهان در زبان انگلیسی Panicked hydrangea گفته می شود. 

-گلهای این گیاه به شکل طبیعی از اوایل بهار تا اواخر پاییز شکوفا می شوند اگرچه که با تغییر در دمای نگهداری محیط رویش می توان گلدهی این گیاه را کمی به جلو انداخت.گل آذین (مجموع گلهای) این گیاه به شکل گرد و مدور هستند و از تعدادی گل تشکیل شده اند. گلهای محبوبترین نوع ادریسی یعنی گونه Hydrangea macrophylla به سه رنگ سفید، صورتی و آبی دیده می شود و همانطور که در قسمت شرایط خاکی این گیاه مطالعه خواهید کرد با تغییر اسیدیته خاک رنگ گلهای گیاه را میتوان کنترل کرد. البته باید ذکر کرد قسمتهایی که در این گیاه رنگی است و جلب توجه می کند گلهای غیر بارور این گیاه هستند و گلهای بارور گیاه ریز و غیر توجه می باشند که البته اصلی ترین نقش را در تولید بذر این گیاه دارند. 

 

خاک:

-کاسبرگ ها که برجسته ترین بخش گل هستند در تعداد کمی از رقم ها سفید و در بیشتر آنها بسته به pH محیط کشت، صورتی یا آبی هستند. رنگ کاسبرگ ها بیشتر از طریق در دسترس بودن عناصر سنگین در خاک تعیین می شود تا تغییرات pH شیره سلولی فلزات سنگین موجود در کاسبرگ ها با آنتوسیانین ترکیب نمکی تشکیل می دهند، که در این ترکیب ها علاوه بر ارتباط آنتوسیانین با تانین و رنگیزه های فلاونول، در تعیین رنگ کاسبرگ ها (صورتی یا آبی) نیز نقش دارند. 

 

آبیاری:

-برای این گیاه خاک آن باید همیشه مرطوب باشد و خشکی کشیدن باعث از بین رفتن گیاه می شود البته باید توجه داشت که در اثر آبیاری مداوم دچار غرقابی نشود. نگهداری آن در سایه باعث می شود بیشتر رطوبت آن حفظ شود. اگر در آفتاب کامل قرار دارد آبپاشی روی آن باعث حفظ سلامتی آن می شود. 

 

نور:

-مهمترین شرایط برای گلدانها، محلی سایه-آفتاب است. در روزهای گرم تابستان به گیاه تا حدودی باید سایه داده شود.در ماه های پاییز، برعکس باید در آفتاب کامل قرار گیرد تا در این شرایط، جوانه های گل تکامل یابند. در زمستان و بهار که هورتانسیا زودرس می شود باید در نور کامل قرار گیرد. طول روز بر گلدهی اثری ندارد ولی به نظر می رسد که در روزهای کوتاه پاییزی تشکیل جوانه های گل تسریع می شود. در واقع روزهای کوتاه تمایزیابی گل را تا مرحله تشکیل اندام های جنسی پیش می برد ولی تداوم این فتوپریود از بزرگ شدن گل جلوگیری می کند که به اصطلاح آن را حالت خواب می نامند. این خفتگی در طبیعت با طول روز کوتاه و در تولید تجاری با سرمادهی شکسته می شود. اگر تشکیل گل به روزهای بلند موکول شود ساقه های گلدهنده طویل می شوند. 

 

دما:

-ادریسی محیط تقریبا خنک را می پسندد و رشد گلهای آن در دمای بیش از ۲۲ درجه مطلوب نیست و باعث عدم شکوفایی غنچه ها می شود. بهتر است که در طی فصل رشد این گیاه را در دمای روزانه ۱۸ الی ۲۲ درجه سانتیگراد و حداکثر ۲۴ درجه سانتیگراد و شبانه در دمای ۱۳ تا ۱۵/۵ سانتیگراد نگهداشت. بهترین دما برای شکوفایی غنچه ها و دوام گلهای این گیاه حدود ۱۶ درجه سانتیگراد است. 

 

کوددهی:

-کودهای ملایم با فرمول ۱۰-۱۰-۱۰ برای این گیاه مناسب و ایده‌آل است. کودهای قوی تر بخصوص اگر نیتروژن بیشتری داشته باشند منجر به رشد رویشی ساقه ها و بلند شدن بیش از اندازه این گیاه می شوند. همچنین مراقب کمبود آهن در این گیاه که منجر به زرد شدن برگها به همراه رگ برگهای سبز رنگ می شوید باشید که در این مورد کافی است از کودهای حاوی آهن استفاده کنید. 

 

گلدهی:

-قرار دادن گیاه در محیطی سایه، کاهش دما، افزایش رطوبت و آبیاری منظم برای به گل نشستن این گیاه بسیار لازم است و بهترین شرایط رشد را برای آن فراهم می‌کند. تعداد کمی از گلهای هورتانسیا در رنگ سفید و بیشتر آنها در رنگهای صورتی یا آبی دیده می‌شوند. 

 

رطوبت:

–رطوبت محیط برای ادریسی مناسب است اما در روزهای گرم تابستان می‌توانید از یک جزیره برای تامین رطوبت آن استفاده کنید. بهتر است در مقابل نور خورشید بر روی برگها برگ ها و یا گلها غبارپاشی نکنید چرا که این کار سبب ایجاد سوختگی بر روی آنها خواهد شد و حتما بعد از قرار دادن گل در سایه عمل غبار پاشی را انجام دهید. 

 

تعویض گلدان:

-بهتر است برای داشتن یک گل هورتانسیای زیبا و شاداب قلمه های ریشه دار شده را در یک گلدان بزرگتر بکارید چرا که هورتانسیا رشد سریعی دارد و نیازی به گلدان های کوچک و بستر کاشت قلمه ندارد و در ابتدا باید در گلدان بزرگ کاشته شود.

 

هرس:

-غنچه های گل های هورتانسیا در ساقه های تولید شده سال قبل تشکیل می شوند و از طرفی در طی رشد گیاه هورتانسیا، ساقه های آن سرزنی می شوند تا رشد شاخه های جانبی تحریک شود. در نتیجه تیرماه آخرین فرصت برای انجام عمل سرزنی این گیاه است.هرس به غیر از شاخه خشکیده، بر روی شاخه های قدیمی گیاه صورت می گیرد تا به جوان سازی گیاه و رشد ساقه های جدید کمک کند. 

 

آفات و بیماری ها:

-یکی دیگر از مهمترین موضوعاتی که در خصوص گل هورتانسیا وجود دارد، آفات و بیماری های مربوط به این گل زیبا و بی نظیر می باشد که افرادی که علاقه مند به نگهداری از این گل هستند بایستی در مورد آفات و بیماری های این گل اطلاعات لازم را به دست بیاورند. از مهمترین آفات و بیماری های گل هورتانسیا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

–ویروس: ویروس های موجود در هوا و آب می تواند رنگ بندی گل مذکور را مورد تاثیر خود قرار داده و گل رنگ بندی غیر عادی را داشته باشد. 

 

–کنه ها: یکی از مهمترین آفت های گل هورتانسیا می باشد که به کمک سموم می توان کنه ها را از بین برد. 

 

–سفیدک: گل هورتانسیا بیماری سفیدک را در فصل پاییز و زمستان گرفته و افراد نگهدارنده آن می توانند با گرم نگه داشتن محیط گلخانه یا منزل از ابتلا به بیماری جلوگیری کنند. البته می توان با استفاده از کاراتان با این بیماری مبارزه نمود. 

 

–پوسیدگی جوانه ها: پوسیدگی جوانه ها در فصل پاییز اتفاق افتاده و نام قارچی که سبب این بیماری می شود بوتریتیس نام دارد که باعث آلوده شدن جوانه ها و کم کم برگ های گل هورتانسیا را از بین می برد. 

 

تکثیر:

-تکثیر هورتانسیا به آسانی صورت میگیرد که از روش تکثیر با بذر، تکثیر با قلمه چوب نرم، تکثیر به روش خوابانیدن و نیز تکثیر با استفاده از تقسیم بوته نیز در هورتانسیا کاربرد دارد. ولی عموما توسط قلمه نیمه علفی صورت میگیرد. 

 

–تکثیر با بذر: در این روش بذرهای که از گلهای هورتانسیا گرفته میشود باید بدون هیچ آماده سازی در بستر کشت خاک غنی قرار گیرند. خاک باید آفتاب گیر باشد و دمای بستر کاشت در حدود ۲۷ درجه سانتی گراد باشد. در این شرایط بذر ها به مدت ۱۰ الی ۱۴ روز جوانه خواهند زد. در این روش خاک باید همیشه مرطوب باشد و خیس نماند.در هنگام آب دادن به محیط کاشت طوری عمل شود که آب با فشار وارد بست نشود و بذر ها را شستشو ننماید.روشی برای آب دادن وجود دارد و آن این است که ابتدا یک توری بر روی بستر کاشت پهن شود و سپس از روی آن به آرامی آب داده شود. 

 

–تکثیر با قلمه: در این روش از شاخه های رشد سال قبل که در اوایل بهار یکساله شده اند استفاده میشود و قلمه باید حاوی حداقل سه برگ باشد. ته قلمه باید آغشته به هورمون اکسین برای ریشه زایی گردد. قلمه ها باید در پیت یا ماسه شسته قرار گیرد و از دستگاه پاگرما (Bottom heat) برای افزایش دمای بستر کشت استفاده شود. از مه پاش بر روی قلمه ها نیز باید استفاده کرد. 

 

–تکثیر با خوابانیدن: در این روش حدود ۲/۵ سانتی متر از پوست ساقه قسمت پایینی برداشته شده و با خاک پوشانده میشود. بعد از مدتی در محل مورد نظر زیر خاک ریشه هایی تشکیل میشود. سپس خاک را از محل برداشته و در حدود ۲/۵ سانتی متر پایین تر از محل تشکیل ریشه، ساقه های ریشه دار را بریده و به محل کاشت انتقال میدهند. 

 

–تکثیر با تقسیم بوته: این روش عموما در زمان خواب یا رکود گیاه صورت میگیرد.و بوته های تشکیل شده از گیاه مادری جدا و به محل کاشت انتقال میابد. 

 

کاربرد:

 

–به عنوان درختچه: گل ادریسی به طور طبیعی به شکل بوته رشد می کند. اما با کمی هرس کردن می توانید آنها را به شکل درختچه درآورید. 

 

–به صورت بالا رونده از دیوار: با پیچیدن ریسه ای گل ها، هر ساختمان و باغی زیباتر به نظر خواهد رسید.

 

–در محیط هایی با فضای کم: اگر فضای کوچکی در باغچه شما باقی مانده است، یک هورتانسیای یک متری با گل های توپی در راس آن را برای این محیط در نظر بگیرید. 

 

-هورتانسیا بیشتر استفاده تزئینی دارد و خوردن آن مقداری مواد سمّی وارد بدن می‌کند اما برگ یک گونه آن با دقت و به صورت یک نوع چای در ژاپن و کره مصرف می‌شود.