انگور ژاپنی

 

نام انگلیسی: Japanese silverberry 

 

 نام علمی: Elaeagnus umbellata 

 

خانواده: Elaeagnaceae 

 

-انگور ژاپنی که به انگور نقره ای ژاپنی یا زیتون پاییزی معروف است، بومی آسیای شرقی است که زیستگاه از هیمالیا به سمت شرق تا ژاپن متغیر است. این گیاه یک گونه تهاجمی است که قادر است حتی زمین های بی حاصل را به آسانی احاطه کند و حتی به یک گیاه مشکل ساز در مرکز و شمال شرقی ایالات متحده و اروپا تبدیل شده است. 

 

-انگور ژاپنی به عنوان یک درختچه برگریز یا درخت کوچک رشد می‌کند و به طور معمول تا ارتفاع ۳/۵ متر با یک تاج متراکم رشد می کند و مناسب کاشت در مناطق سرد و معتدل است. این گیاه معمولا خارهای تیزی را به شکل شاخه به وجود می آورد. گلهای انگور ژاپنی معطر و خوشبو هستند و خوشه هایی با رنگ سفید تا زرد دارند.

 

-خاک های لوم با بافت سبک که  ۶/۵ تا ۷ pH دارند برای احداث باغ انگور ژاپنی مناسب هستند. این گیاه به طور طبیعی در بیشه زارها و جنگل های کم درخت اروپا، آسیا، سیبری، آمریکا و شمال آفریقا رشد می کند. انگور ژاپنی در نواحی شمال‌ ایران، ارتفاعات البرز و مازندران به صورت وحشی می روید. انگور ژاپنی های حبه ریز سیاه در خاک های مرطوب قادر به رشد هستند ولی نسبت به شوری و بادهای گرم حساسیت دارند. زیرا این بادها سبب پلاسیده شدن میوه های آنها می شود. 

برای مشاهده نحوه نگهداری و پرورش این گیاه به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

 

-اندازه میوه ی این انگور کوچک و به اندازه ی یک نخود (با قطر کمتر از ۱ سانتی متر) می باشد و هسته بزرگی دارد که بخش زیادی از میوه را شامل می شود، طعم این انگور ملس و گس بوده و طعم آن را می توان ترکیبی از طعم زرشک و زغال اخته دانست البته اگر بیشتر بر روی درخت بماند کمی شیرین تر می شود و طعم گس آن از بین می رود. 

 

-انگور ژاپنی به دو فرم گرد و بیضی کشیده (زیتونی) در جهان یافت می شود، گونه ای که درختچه های پرباری دارد و در فصل پاییز که میوه های آن می رسد بر روی درخت بیش از شاهد میوه های خوشه ای هستیم که درختان بسیار زیبایی را شاهد هستیم این گیاه برگ ریز، معمولا ارتفاع کوتاهی دارد و معمولا ارتفاع آن بیش از ۳/۵ متر نمی رسد و در سال های اول می توان به راحتی در گلدان از آن محصول گرفت. 

 

-گلهای خوشبوی انگور ژاپنی معمولا به رنگ سفید یا زرد به صورت خوشه‌ای می روید که زنبور ها را به سمت خود میکشاند، برگ های این گیاه به طول ۴ تا ۱۰ و عرض ۲ تا ۴ سانتی متر است و اوایل رشد و فصل بهار به رنگ نقره ای و سپس به رنگ سبز در می آید. 

 

-این میوه معمولا به صورت خام مصرف می شود ولی مربا و کمپوت نیز تهیه می شود، برخی طعم میوه های آن را دوست ندارند. 

دما:

-این درخت از آن جا که جزو مناطق معتدل سرد به شمار می رود می تواند سرمای زمستان را تحمل کند، آب و هوای خنک را می پسندد و دمای بالای ۳۵ درجه سانتی‌گراد برگ های آن را دچار آسیب می کند. این گیاه زمستان های طولانی را جهت تامین دوره استراحت نیاز دارد. بر حسب رقم، ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ ساعت دمای ۷- درجه نیاز دارد. این گیاه حتی می تواند دمایی حدود ۲۰- درجه را تحمل کند. این درخت همچنین به ۲۰ تا ۴۰ روز دمای زیر ۵ درجه برای باز شدن جوانه ها و ۱۶۰ تا ۲۰۰ روز برای باردهی گل ها نیاز دارد. 

 

نور:

-انگور ژاپنی به نور زیادی نیاز ندارد و وزش باد نمی تواند خسارت زیادی به آن وارد کند. سرماهای دیررس بهاره به بعضی ارقام این انگور آسیب وارد می کند. به محل سایه دار نیاز دارد و به شدت نیاز نوری کمی دارد. 

 

آبیاری :

-تا وقتی که بذر جوانه بزند، باید قسمت های بالایی خاک به صورت مرطوب حفظ شود. انگور ژاپنی هر چند دقیقه که آبیاری می شود باید چند دقیقه صبر کرد تا از خیس نشدن خاک های زیرین اطمینان حاصل شود. در ماه های گرم تابستان بهتر است نهال در یک محل سایه دار حفظ شود. در این مدت هفته ای یک یا دو مرتبه به آن ها آب دهید 

 

خاک:

–خاک های اسیدی یا دارای نمک زیاد، برای کاشت انگور نامناسب می باشند. مناسب ترین خاک، خاک هایی سبک و عمیق شنی رسی که کمی هم آهک داشته و آب را به راحتی از خود عبور دهد، می باشد. مقدار محصول درخت انگور در درجه اول به کود شیمیایی، هوموس، شخم، آبیاری، زهکشی و تکان دادن زمین از عمق زیاد (مثلا ۵۰ سانتی متر یا عمیق تر) به کمک Soussoleuse قبل از کاشت نهال و پس از به بار نشستن آن با سمپاشی و هرس های صحیح و به موقع و کود آنها بستگی دارد. عوامل دیگری که در درجه دوم اهمیت روی مقدار محصول اثر می گذارند عبارتند از:رنگ خاک (هر چه تیره تر جذب نور خورشید بیشتر) عمق خاک، مقدار آهک و همچنین pH آن. 

 

کوددهی:

-برای کوددهی باغ های انگور از اوره استفاده می شود که می توان به عنوان کود برگی با غلظت ۱درصد هم داد. زیاده روی در دادن کود های ازته اثرات منفی در رشد گیاه دارد که مهمترین آن ها عبارتند از: رشد بیش از حد ، بهم زدن رشد طبیعی گل ها و در نتیجه کم شدن محصول. 

 

هرس:

-هدف اصلی از هرس کردن انگور ژاپنی ایجاد یک ساختار باز و خلوت می­باشد تا نور و هوای تمیز در آن جریان داشته باشد؛ بنابراین خطر بیماری کاهش می­ یابد. با توجه به این که میوه انگور ژاپنی در شاخه های قدیمی تولید می شود؛هدف دوم برش ساقه ها تحریک ساقه های جانبی برای تولید است. برای ۲ تا ۳ سال اول لازم است که انگور ژاپنی تازه کاشت شده هرس شود تا شکل مورد نیاز را بدست آورد. 

 

-هر گیاهی برای رشد و نمو نیاز به هرس دارد تا بتواند رشد کند چرا که هرس انگور ژاپنی سبب می شود تا محصول گیاه با کیفیت تر شود. هرس درخت انگور ژاپنی طی چندین نوبت انجام می شود که بیش‌ترین هرس آن در فصل بهار و پس از پایان فصل سرما زمانی که درخت در خواب است انجام می شود تا برای شکوفه دهی آماده شود. به هنگام هرس شاخه‌های علفی اضافه به همراه شاخه‌های خشک‌شده را قطع کنید. هرس این گیاه اگر به صورت اصولی و عمیق انجام می شود چرا که هر چقدر هرس درخت بیشتر باشد محصول پربارتر و باکیفیت تر می شود. 

 

آفات و بیماری:

–پروانه انگور ژاپنی: پروانه انگور ژاپنی از آفات رایج انگور ژاپنی به شمار می رود، همانطور که از نامش پیداست نام نوعی حشره است که خسارات زیادی را به میوه محصول مورد کشت وارد می‌کند. 

 

–شاه بلوط انگور ژاپنی: شاه بلوط ژاپنی نوعی حشره به رنگ سیاه است که دارای سایه‌های قرمز و زرد رنگی است که از دور بیشتر شبیه مگس است، این حشره بر روی برگها تخم‌گذاری می‌کند و از برگهای انگور تغذیه و خساراتی را به بار می‌آورد.

 

–شته گلدان انگور ژاپنی: شته نام حشره‌ای کوچک به رنگ سبز روشن است که از بخش‌های مختلف گیاه همچنین برگ، شاخه، میوه و برگ گیاه تغذیه می‌کند و باعث ایجاد خسارت می شود که برای از بین بردن آن می‌توانید از سموم شیمیایی استفاده کنید. 

 

–سرشاخه خوارها: این آفت حشراتی را شامل می شود که از سر شاخه‌های گیاه تغذیه و سبب از بین رفتن آنها می شود که برای از بین بردن آنها می‌توانید از سموم شیمیایی استفاده کنید. 

 

–مگس و کرم میوه: مگس و کرم میوه نوعی حشره است که به میوه گیاه آسیب می‌رساند و باعث خرابی محصول و کرم زدگی آن می شود. 

 

–پرندگان :پرندگان نیز از آفات رایج انگور ژاپنی به شمار می رود که در برخی مناطق خساراتی را به بار می‌آورد 

 

–کنه ها: کنه در واقع حشره‌ای کوچک و ریز است که از شیره گیاه تغذیه می‌کند که سبب برنزه شدن رنگ برگها می شود.

 

–سوسک گلخوار: نام نوعی حشره است که باعث آفات به درخت به هنگام گلدهی می شود.

 

–مرگ شکوفه انگور ژاپنی: انگور ژاپنی گیاه سختی بوده و شکوفه های آن در اوایل سال تولید می­شوند که خطر یخ زدگی و تخریب گل­ها وجود دارد. 

 

تکثیر:

-ازدیاد به ۲ طریق امکان پذیر است. ۱) ازدیاد غیر جنسی  ۲)ازدیاد جنسی 

 

الف)ازدیاد غیر جنسی:

–روش قلمه زدن: برای این کار، هرگاه در پاییز خواستیم قلمه بزنیم، از شاخه های سال جاری که مقداری هم شاخه دو ساله داشته باشد استفاده می کنند. قسمت دو ساله را در انگور کاری ” کلید ” می نامند. طول قلمه ها را  ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر می گیرند. بعد از بریدن در پائیز آن ها را زیر ماسه های نرم، مرطوب و نسبتا سردتر بهار نگه می دارند در بهار و زمان درخت کاری آن ها را ابتدا مدت ۴۸ ساعت در داخل آب می خوابانند به طوری که در اب کاملا غرق باشند آنگاه آن ها را می کارند قلمه هارا می توان در آذر یا دیماه هم گرفته و درسرمای ۴ درجه و هوای مرطوب تا بهار نگه داشت با گرم شدن هوا از سردخانه در آورده سپس آنرا کاشت اگر در بهار بخواهند قلمه بگیرند باید از شاخه های یکساله استفاده شود که همراه چند سانتیمتر از شاخه ۲ ساله (کلید )است. 

 

–خواباندن: شاخه های دراز یکساله و یا امسال را در پائیز زیر خاک می کنند و فرصت می دهند که ریشه بدهد و حتی هر جوانه اش به گیاه تازه ای تبدیل شود. همیشه قویترین شاخه های یکساله را انتخاب می کنند. روش خوابانیدن بهترین نتیجه را می دهد و همچنین گیاه تولید شده زودتر به بار می نشیند. 

 

–پیوند : در درخت انگور از پیوند اسکنه ای استفاده می شود. زمان پیوند فصل پائیز است و درخت انگور پیر و فرتوت را از نزدیکی خاک بریده در مقطع آن شکافی ایجاد کرده و جوانه یا پیوندک انگور مرغوب را در شکاف قرار می دهند. این عمل در انواع انگور وحشی و غیر مرغوب نیز صورت می گیرد. 

 

–ازدیاد به وسیله جوانه : یک جوانه را که خوب رشد کرده با یکی دو سانتی متر چوب در سمت راست و چپ آن بریده و در داخل خاک یک گلدان افقی گذاشته و فشار می دهند. بطوریکه داخل خاک فرو رفته تنها جوانه از خاک بیرون باشد. گلدان را باید در اتاق یا محیط گرم گذاشت، چون جوانه برای رشد به خاک گرم احتیاج دارد. 

 

ب)ازدیاد جنسی:

–ازدیاد به وسیله بذر: این روش زیاد معمول نیست و بیشتر برای ایجاد واریته های تازه انگور استفاده می شود. 

 

 

کاربرد زینتی و صنعتی:

 

-این گیاه می تواند مانع موفقی در برابر باد(حتی در مناطقی که نزدیک قرار دارند و بادخیز هستند) ایجاد کند. با توجه به عرض و ارتفاع این گیاهان از آن‌ها برای مقابله با وزش باد و به عنوان یک بادشکن استفاده می‌شود. با استفاده از این گیاه نوعی پرچین گیاهی در اطراف باغ ساخته می‌‎شود که منجر به غنی‌شدن خاک و تغذیه گیاهان مجاور نیز می‌گردد. از چوب آن نیز به عنوان یک سوخت خوب بهره گرفته می‌شود. 

 

خواص دارویی و درمانی:

 

-قبل از مصرف این گیاه به عنوان دارو، از یک فرد متخصص مشورت بگیرید. 

 

 -گل های این گیاه برای رفع اسهال، بیماری‌های قلبی مفید بوده و می‌توانند نقش محرک را ایفا کنند. دانه‌های زیتون پاییزه نیز می‌توانند به عنوان محرک در درمان سرفه استفاده شوند. 

 

-روغن دانه های این گیاه برای درمان عفونت‌های ریوی استفاده می‌شود. میوه بسیاری از گونه‌های این گیاه دارای منابع غنی ویتامین و مواد معدنی هستند که در میان آن‌ها می‌توان به ویتامین A، C و E، فلاونوئید و سایر ترکیبات فعال از نظر زیستی اشاره کرد. همچنین منابعی غنی از اسیدهای چرب در میوه‌ی این گیاه یافت می‌شود که در کمتر میوه ای مشاهده می‌شوند. بررسی شده که این میوه می­توان ابتلا به سرطان را کاهش داده و در روند رشد سلول‌های سرطانی اختلال ایجاد کند.