کاج تهران

این نوشته از سری آموزش‌های نهالستان بهمن آبادی در بخش نهال است . در این مقاله با درخت کاج تهران اشنا 

می‌شوید. 

 

 

 

نام علمی:Pinus eldarica

گستردگی:8 متر

نام های دیگر:کاج افغانی، elder، Afghan،  Calabrianpine

 یکی از انواع درخت کاج، کاج تهران می باشد که با عنوان کاج افغانی نیز معروف است.

درخت کاج تهران درختی همیشه سبز و از تیره (Pinaceae) است.

کاج تهران ،کاج ایرانی یا کاج الدار زیرگونه ای از کاج ایتالیایی (Pinus brutia) است.

 بعضی منابع آن را بومی شرق مدیترانه و دشت های الدر در گرجستان و منابع دیگر آن را بومی پاکستان، ایران و روسیه می دانند.

بیشتر در استان تهران، در پارک های جنگلی مانند چیتگر، قوچک و سرخه حصار کاشت می شود.

 این درخت سریع الرشد بوده و به ارتفاع حدود ۲۰ متر می رسد.

 درخت کاج از قدیمی ترین گیاهان روی زمین است.

 

ورود اینگونه به ایران را به ۸۰۰ سال پیش و به دوره صفوی نسبت می دهند که  در ابتدا بیشتر در زمین های پیرامون تهران و قزوین کاشته می شده است.

 

 

 

 

 

 این درخت دارای تنه راست ،پوست خاکستری مایل به قهوه ای یا خاکستری روشن ، فاقد لایه های ورقی با تاج پهن و گسترده می باشد.

 

برگ:

برگ ها سوزنی شکل به طول ۶ تا ۹ سانتیمتر به رنگ سبز تیره هستند.

 وقتی برگ ها می ریزند ، بلافاصله برگ‌های تازه جای آن ها را می‌گیرند و شاخه‌های درخت هیچ وقت لخت نیست.

میوه:

میوه ی درخت کاج ،مخروط چوبی خشک ،قهوه ای ، پولک پولکی  و به طول 1 تا ۳ اینچ است.

که دانه ها بین پولک های بازش قرار گرفته‌اند.

مخروط های باریک ،سنگین و سخت 6 تا 11 سانتی متر طول و ۴ تا ۵ سانتی متر عرض دارد که در هنگام بسته شدن در ابتدا سبز رنگ و هنگام ۲۴ ماهگی به رنگ قرمز قهوه‌ای در می آیند

و یک تا دو سال بعد باز می شوند و در وسط آن بادام کوچکی قرار دارد، دانه هایی به طول ۷ تا ۸ میلیمتر آزاد می کند که پس از شکستن مغز آن را می خورند.

 کاج تهران حدود ۶ سالگی به بار می نشیند و بذر می دهد. این بذر تا دو سال حدود ۶۵ درصد توان رویشی (قوه نامیه) دارد. بهترین موقع برای جمع آوری بذر در پاییز است به گونه‌ای که مخروط  آن را در آفتاب پهن می‌کنند و بعد آن را تکان می‌دهند تا بذر خارج شود.

 

 صمغ درخت کاج را راتیناج می نامند. این صمغ ،معمولاً لزج، نیمه مایع ،شفاف به رنگهای زرد مایل به سبز یا قرمز عقیقی است. طعم آن تلخ و بوی آن تند و نافذ است و وقتی خورده می شود دهان بوی بنفشه میگیرد.

 

 

 کاج تهران به نوسان های دما سازگار و به کم آبی مقاوم است و در خاکهای عمیق رسی رویش بسیار خوبی دارد.

 خاک :

 در بیشتر خاک ها ، خاکهای آهکی تا خاکهای کمی شور رشد می کند اما خاک های باتلاقی را نمی تواند تحمل کند. در خاکهای با زهکشی خوب رشد بهتری دارد.

 نور: به آفتاب کامل نیاز دارد.

 آبیاری: آبیاری کم ولی در تعداد دفعات زیاد انجام شود.

 دما:دمای مناسب آن ۱۰ درجه سانتی‌گراد است.در مناطقی که سرمای آن بیش از ۲۰- درجه است دچار سرمازدگی می شود .گرما را تا ۴۲ درجه سانتی گراد می تواند تحمل کند و به آسانی تولید بذر می کند.

 هرس: نیاز به هرس کمی دارد.

 تکثیر:

 درخت کاج تهران از طریق بذر و قلمه تکثیر می‌شود. بذر را از میوه این درخت تهیه می کنند. برای انتخاب بذرها ،میوه هایی را باید انتخاب کنید که دارای پوست قهوه ای می باشند و فلس های   آن بسته و بذرها را رها و آزاد نکرده‌ باشند.

 میوه را پس از چیدن در مکان خشک گرم نگه دارید. پس از مدتی با تکان دادن ،میوه بذراز فلس ها جدا میشود.بسیاری از افرادی که درخت کاج تهران را پرورش می‌دهند، بذر ها را پس از جدا کردن درون کیسه فریزر می ریزند و درآن را محکم می بندند و به مدت حدود ۱ ماه درون یخچال قرار می دهند چرا که آنها معتقدند عملیات سرمادهی سبب می شود تا بذر زودتر جوانه  بزند.

 برای کشت بذر، آن را به مدت ۲۴ ساعت در آب مقطر قرار دهید ، بعد آنها را در میان دستمال مرطوب و در مکانی روشن به دور از نورمستقیم خورشید قرار دهید.توجه داشته باشید که دستمال باید همیشه مرطوب باشد،بعد از مدتی بذر ها درون دستمال جوانه می زند، بعد از جوانه زنی بذر را در خاک بکارید و در محیطی به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید، طوری که سطح مورد نظر مرطوب باشد.

در روش قلمه زنی می‌توانید قلمه های ۲۰ تا ۳۰ سانتی متری تهیه کنید. برای ریشه دهی می توانید از هورمون های ریشه دهی استفاده کنید و آن را در مخلوط  ماسه و شن بکارید.

بعد از مدتی قلمه  صاحب ریشه می شود.در گلخانه با استفاده از کابل های حرارتی که از زیر بستر کاشت رد می‌شود، محیط زیرین  قلمه ها را به میزان ۲۴ تا ۲۶ درجه گرم می کند این گرما که اصطلاحاً “پاگرما “نامیده می شود در ریشه زایی قلمه ها تاثیر مثبتی دارد.

 

 

 

 

درخت کاج تهران به صورت بونسای نیز قابل پرورش است.برای این کار بذر بونسای درخت کاج را تهیه و در گلدان مورد کشت قرار دهید.

 

• جاری شدن رزین از تنه درخت:

 وقتی پوست درخت به دلیل بیماری آسیب می بیند ماده چسبناکی به نام رزین( صمغ )از تنه جاری می شود.

• شاخه های مرده و آسیب دیده

 شاخه های جوان قبل از برگ دادن خشک می شوند یا تعداد زیادی از شاخه های بالغ یک جا خشک می شوند که این می تواند نشانه بیماری درخت باشد.

• زرد شدن برگ ها

ممکن است برگهای سوزنی درخت کاج به صورت فصلی زرد شود و بریزد که این طبیعی       است اما گاهی برگهای جوان به سرعت زرد و قهوه ای می شوند که  این ،می تواند نشانه بیماری باشد.

• ورم های دایره ای شکل روی تنه درخت

بعضی از آفات، باعث ورم کردن بخشی از تنه درخت کاج می‌شود که معمولاً مشکل جدی به وجود نمی آورد.

 

 آفات درخت کاج:

 

شته کاج:

شته کاج یکی از آفات مکنده کاج است.این حشره کوچک و سیاه رنگ به برگ  حمله می کند و از آن تغذیه می کند.این شته ها، باعث تولید نوعی صمغ می‌شود که باعث جذب مورچه ها نیز می شود.

 برای از بین بردن شته ها، تاج درخت را به وسیله آب یا محلول های صابونی در فصل بهار با فشار بشویید. اگر هرس به موقع و منظم انجام شود به دلیل ایجاد جریان هوا بین شاخه ها از این آفت جلوگیری می کند. برای مبارزه شیمیایی با این آفات می توانید از سمومی مانند استامی پراید یا کونفیدور در فصل بهار و پاییز استفاده کنید.

 سوسک پوست خوار کاج:

 این سوسک که ۳ تا ۵ میلی متر طول دارد و به رنگ قهوه ای تیره است از آفات چوبخوار درخت کاج می باشد. لاروهای این سوسک زیر پوست درخت زندگی می‌کنند و به حشره کامل تبدیل می شوند. حشره با مکیدن شیره درخت باعث خشک شدن آن می شود.

این آفات با سوراخ کردن پوست درخت، حفره‌هایی ستاره ای شکل به وجود می‌آورند و با جذب بعضی عوامل بیماری زای قارچی باعث آسیب بیشتر به درخت می شوند. چون این آفات در درون پوست درخت زندگی می‌کنند، ممکن است مبارزه شیمیایی موفقیت‌آمیز نباشد،اما میتوانید زمان دقیق خروج حشره ها از درخت را تشخیص دهید و از سمومی مانند سوین برای مبارزه با آن استفاده کنید.

 کرم سفید ریشه:

این آفات سوسکی به طول ۲۵ تا ۳۰ میلی متر و به رنگ قهوه‌ای است که به ریشه کاج حمله می کند و با تغذیه از آن باعث قطع جریان آوندی می شود. وجود این آفت باعث کاهش و توقف رشد شاخه ها می شود و ریشه درخت را ضعیف می کند.به طوری که ممکن است در اثر بادهای شدید  سست شده و از جا کنده شوند.

لاروها در طول سال محل زندگی خود را تغییر داده و در تابستان در سطح خاک اما در زمستان در اعماق خاک یافت می شوند. بنابراین مبارزه شیمیایی در زمستان فایده چندانی ندارد.

برای کنترل فیزیکی در فصل زمستان، شخم زدن خاک توصیه می شود. با شخم زدن خاک پای درخت جابجا می شود و لارو ها به سطح خاک می آیند. بعضی از لاروها با ضربه بیل از بین می روند و بعضی طعمه پرندگان و سایر حیوانات می شوند. همچنین لاروها در سرما خود به خود از بین می روند.

برای مبارزه شیمیایی توجه کنید که محلول سم باید تا عمق ۱۵ سانتی متری خاک نفوذ کند.برای این منظور در اواسط تابستان خاک اطراف درخت را شخم بزنید تا لارو ها به سطح خاک بیایند. فراموش نکنید که قبل و بعد از سمپاشی حتماً کمی درخت را آبیاری کنید تا محلول سم به عمق خاک نفوذ کند. می توانید از سمومی مانند دیازیتون یا کونفیدوراستفاده کنید.

 سایر بیماری های کاج:

 پوسیدگی ریشه

 پوسیدگی ریشه در اثر آبیاری بیش از اندازه به وجود می آید. در اثر پوسیدگی ریشه، رشد گیاه متوقف شده یا بسیار کم می شود .ریشه های سالم درخت به رنگ سفید هستند که در اثر پوسیدگی به رنگ قهوه‌ای و سیاه در می آیند. برای جلوگیری از این مشکل، بیش از اندازه این درخت را آبیاری نکنید. اگر از گلدان کاج نگهداری می کنید، در صورت پوسیدگی ریشه باید خاک گلدان را عوض کنید و ریشه های پوسیده را جدا کنید.

 ریزش برگ ها:

 ریزش برگ ها ممکن است به دلایلی مثل بیماری‌های قارچی، آبیاری بیش از اندازه و یا کمبود نور آفتاب باشد. البته ریزش برگهای پیرتر به صورت فصلی طبیعی است، اما اگر برگها به سرعت قهوه ای شده و می ریزند ممکن است به دلیل کمبود آب و آبیاری بیش از اندازه باشد.

 

• گیاه برای از بین بردن خلط سینه و جذب فضولات بینی استفاده می شود.
• صمغ آن برای رفع زکام مزمن رفع درد سیاتیک و سایر دردهای مربوط به عصب مفید است
• درمان تنگی نفس و جراحات سینه است.برای این کار باید مقداری صمغ را سر قلیان گذاشته و دود آن را بکشید.
• برای تسکین درد عضلات بین دنده و درد رماتیسم مفید است.
• برای درمان کرم های روده ای، التیام جراحت و زخم ،زخم روده و معده استفاده می شود.
• ضماد صمغ برای درمان گل مژه استفاده می شود.
• برای جلوگیری از خروج بیش از اندازه اسپرم استفاده می شود.
• خواص آنتی اکسیدانی کاج ،از بدن در برابر رادیکال دفاع می‌کند و ازسرطانی شدن سلول‌ها جلوگیری می‌کند.
• برای بیماری های کلیه ، مثانه و بیماری های مربوط به غشای مخاطی مفید است.
• شیره و رزین خارج شده از تن این گیاه برای درمان دمل و جوش ، زخم ها ،آبسه و شکستگی استخوان ،بریدگی ها ،کوفتگی ها و التهابات استفاده می شود.
• از روغن این گیاه همراه با روغن زیتون به صورت موضعی برای درمان دردهای ناشی از روماتیسم ، برونشیت های مزمن ،درد های سیاتیک و ذات الریه استفاده می شود.
• برگهای این گیاه اعصاب و ریه‌ها را آرام می‌کند.
• در یک مطالعه خاصیت ضد افسردگی عصاره این گیاه روی موش مورد بررسی قرار گرفت.این مطالعه نشان داد که عصاره برگ های سوزنی این گیاه می‌تواند تولید reserpine ناشی از بی تحرکی را کاهش و در نتیجه ضد افسردگی باشد.
• صمغ درخت کاج تهرانی دارای خاصیت ضد میکروبی قوی است.

 

خواص دانه کاج:

این دانه های کوچک بسیار مغذی و خوشمزه هستند و دارای فواید زیادی مثل کربوهیدرات ،فیبر، فسفر، زینک ،ویتامینB1  ، ویتامین B2 ، ویتامین B3 ، ویتامین B12، ویتامین Eاست.

• سرشار از پروتئین و اسید آمینه است که منبع غذایی مفید محسوب می شود.
• منیزیم فراوان دانه کاج کمک زیادی به کاهش خستگی ،تنش و گرفتگی عضلات می کند.
• دانه کاج منبع سرشار از “اسید پینولئیک “است که با تحریک هورمون ها باعث کاهش اشتها می شود.
• دانه کاج حاوی آنتی اکسیدان لوتئین وهمچنین ویتامین آ بتاکاروتن است که از بیماری‌های چشمی پیشگیری می‌کند.
• ۳ میلی گرم آهن در هر ۳۰ گرم دانه کاج وجود دارد.
• در دانه کاج چربی‌های اشباع شده مثل اولئیک اسید وجود دارد که از تجمع چربی های ناسالم و مضر در کبد پیشگیری می کند.
• وجود ویتامین های K ، A و موادی مثل آهن ، مس، پتاسیم و منیزیم در دانه کاج برای سلامت قلب ،عروق و کنترل فشار خون مفید است.

خواص میوه:

• میوه کاج برای درمان دردهای مفصلی ،پوکی استخوان ، سنگ کیسه صفرا ، بواسیر و درمان پروستات مفید است.
• در پیشگیری از تشکیل سنگ های کلیوی و درمان آن مفید است.
• از میوه درخت کاج در صنایع دستی و هنرهای تزئینی استفاده می شود.

 

• در طراحی وسایلی که در خانه استفاده می شود کاربرد دارد.
• از چوب آن برای تولید خمیر کاغذ استفاده می شود.
• از این درخت به عنوان بادشکن، در فضای سبز، پارک ها, بلوار های شهری و به عنوان درخت کریسمس استفاده می شود.
• چوب آن در برابر پوسیدگی با آب مقاوم نیست ، اگر چوب خیس شود یا در شرایط مرطوب باشد ، فقط ۱۲ تا ۱۸ ماه دوام می آورد و به همین دلیل از پوست این درختان برای تولید تراشه هایی برای پوشش سطح خاک استفاده می شود ، چون این پوشش به تدریج پوسیده شده و به طبیعت باز می گردد.

 عوارض مصرف:

• افراط در خوردن صمغ ، تولید سنگ مثانه می کند و باعث ضعیف شدن نیروی جنسی می شود.
• برخی محققان معتقدند که درخت کاج نوعی اکسید نیتروژن وارد فضا می کند که  موجب آلودگی بیشتر در فضای شهرها می‌شود و به ریه انسان آسیب می رساند.
• کاج مانند گردو کالری بالایی دارد و در مصرف آن نباید زیاده روی کرد.

 

تزیین خانه با مخروط کاج:

 میوه های کاج نمادی از طبیعت سرسبز و جنگل های همیشه سبز و متراکم می باشد.

 شما می توانید از این مخلوط های زیبا برای دکوراسیون منازل خود استفاده کنید.فقط باید توجه داشته باشید که فقط از مخروط هایی که به طور طبیعی از درخت جدا شده‌اند استفاده کنید. این مخروط ها کامل رسیده اند و بیشتر دانه های خود را از دست داده اند. شما به سلیقه خود می توانید این مخلوط ها را با استفاده از تکنیک اسپری یا غوطه ورسازی ، رنگ کرده و یا با روغن جلا براق کنید.  حتی می توانید آنها را با زرهای رنگی تزئین کنید.

 زیباترین و طبیعی ترین حالت ،استفاده از براق کننده های دائمی می باشد چون در این روش طرح اصلی چوب حفظ می شود.

 تزئین با مخروط کاج:

 می توانید تعدادی از مخلوط ها را به صورت خام روی خاک یا چمن باغچه خانه خود بزارید. اگر بلوط کاج خشک شود، پولکهای آن از هم باز می‌شوند و اگر مخروط  کاج را خیس کنید ، پولک های آن  بسته می شوند. پس وقتی به باغچه آب می دهید یا پس از باران پولک های مخروط بسته می شوند و زمانی که باغچه خشک می‌شود و به آب نیاز دارد ، پولک های کاج باز می‌شود. با این کار روح جنگل را به باغچه خانه خود می دمید و از زیبایی آن لذت می برید.

 

به طور کلی از درختان کاج برای حاشیه کاری ها، گیاه گلدانی ، پوشاندن ، بادشکن در مرغزار و پارک های جنگلی ،چمن ها و فضای سبز استفاده می شود.

اگر درمنطقه ای با وزش باد شدید زندگی میکنید، این درختان یک بادگیر عالی هستند.

اگر می‌خواهید یک درخت کریسمس زنده را به حیاط خود اضافه کنید ، این گونه کاج دارای یک شکل طبیعی کریسمس است و از آنجایی که می تواند شرایط خشک را به خوبی تحمل کند،یک انتخاب عالی برای هر منظره بیابانی می باشد.

نهالستان بهمن آبادی هر روزه آماده‌ی مشاوره و پاسخ به خریدارن حضوری و غیرحضوری ( تلفنی) است.

آدرس : کرج ، مشکین دشت ، جاده‌ی خوشنام ، 100 متر بعد از آهن فروشی بیاتلو ، نهالستان علیرضا بهمن آبادی.

لینک گوگل مپ :  https://goo.gl/maps/QXg1yzMpA389mBXb7

اگر از مترو استفاده ‌می‌کنید، به ایستگاه مترو کرج آمده سپس با تاکسی‌های خطی به مشکین دشت بیاید.

تلفن‌های تماس : 

38 46 666 0912

31 11 282 0938

03 14 164 0912 

99 86 276 0930