گل جعفری

نام انگلیسی: Tagetes spp

 

نام علمی: Tagetes patula 

 

خانواده: Asteraceae

 

-گیاهی یکساله یا چندساله‌ است، این گل دارای ۵۶ گونه و از خانواده گل آفتابگردان بوده و بومی آمریکای شمالی و جنوبی است. گل جعفری محل‌های گرم و آفتابی را دوست داشته و بذر آن‌ها را از نیمه اسفند تا آخر فروردین در خزانه می کارند. 

 

-گل جعفری بسیار مناسب برای مرزبندی و جدا کردن فضاها در باغ میباشد، ارتفاع این گل بین ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر می باشد و یک تا دو سال برای رسیدن به ارتفاع نهایی زمان لازم است. 

 

-گل ها به رنگ های زرد، نارنجی، قرمز یا به صورت دو رنگ میباشند. گلها همزمان هم نر هستند هم ماده و گرده افشانی توسط سوسکها، مگس ها و حشرات دیگر انجام می شود. 

 

-این گیاه از جمله گیاهان دارای سرعت رشد بالاست و می توان از آن در گلدان یا برای حاشیه کاری فضاها استفاده کرد. 

 

جعفری گل درشت (Tagetes Erecta) :

-با ارتفاع حدود ۹۰ تا ۱۵۰ سانتی متر، بلندترین گونه به شمار می رود. آن‌ها گاهی اوقات به عنوان گل‌های جعفری آفریقایی و یا آمریکایی شناخته می‌شوند. 

 

جعفری فرانسوی (French marigolds): 

-بتا حدی کوچک‌تر و فشرده‌تر هستند. آن‌ها که زیبا و چشم‌نواز هستند، گل‌های جذاب و پررنگ و لعابی داشته و معمولا از ارتفاع ۱۵ تا ۶۰ سانتی متر رشد می کنند. ‏

 

جعفری کوتاه (dainty T. Tenuifolia) : 

-معمولا در باغ های سنگی استفاده می‌شود، مکان‌های خشک و گرم را دوست داشته و حاشیه خیلی خوبی برای باغ‌ها ایجاد می‌کند. گل آن‌ها خوراکی است. 

 

جعفری آفریقایی (Tagetes erecta) : 

-تا ۴ پا رشد کرده و گل‌های بزرگ به رنگ نارنجی یا زرد دارد. 

 

 

برای مشاهده نحوه نگهداری و پرورش این گیاه به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

-جعفری گیاهی افراشته و سریع‌الرشد با برگ‌های سبز تیره و براق و معطر که دارای بریدگی‌های عمیق هستند. گل‌های بزرگ و پر گلبرگ آن در رنگ‌های زرد و قرمز و طیف‌های مختلف رنگ نارنجی در تابستان ظاهر می‌شوند. 

 

-حداکثر بلندی ۵۰ و گستردگی آن به ۴۵-۳۰ سانتی‌متر می‌رسد. فصل گلدهی این گیاه از اواسط بهار تا اواخر تابستان است. دورگه های تولید شده از گل های جعفری فرانسوی و آفریقایی، به رنگ قرمز یکپارچه، برخی به رنگ زرد یکپارچه، و برخی به صورت ترکیبی از رنگ های قرمز و زرد طلایی، ظاهر می‌شوند. گلها مضاعف می باشند، دارای ضخامتی بین ۳_۲ اینچ می باشند، گیاهان انبوه می باشند و می توانند تا بلندای حدود ۱۸ اینچی رشد کنند.گیاهان در سراسر تابستان و پاییز شکوفه می دهند و بقدر گلهای تقلیل یافته بزرگ می باشند. 

 

-شاخ و برگ گل جعفری به طور ظریفی تقسیم می شوند. برگ های این گل همیشه به رنگ سبز است و وقتی آن را در دست میگیری رايحه مطبوعی دارند.

 

خاک:

-به خاکی با زهکش خوب که اضافه آب حاصل از آبیاری را عبور داده و در خود نگه ندارد، نیاز دارد. بنابراین می توان از مخلوط خاک برگ +خاک معمولی +کود بسیار پوسیده گاوی استفاده کرد. 

 

آبیاری:

-به ميزان آب متوسط نیاز دارد یعنی نباید سطح بستر خاک خشک شود و یا از طرفی نباید در آبیاری آن زیاده روی کرد. بنابراین بهتر است هر زمان که سطح خاک رطوبت خود را از دست داد نسبت به آبیاری آن اقدام کرد. البته این گیاه دوره های کوتاه خشکی را نیز به خوبی تحمل می کند. 

 

نور:

-به مکانی با نور کامل و حداقل ۶ ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارد. کمبود نور یکی از دلایل عدم گلدهی این گیاه و یا ریز شدن و حتی ریزش غنچه های گل است. البته اگر دما در تابستان بسیار بالا می رود بهتر است مکان کاشت این گیاه به گونه ای باشد که در بعد از ظهر از سایه برخوردار شود. محیط گرم و نور شدید نیز از دلایل کوچک ماندن گلها و ضخیم شدن برگسار و همچنین سوختگی نوک و حاشیه برگها است. 

 

دما: 

-برای دستیابی به بهترین کیفیت گل دمای ۱۸ تا ۲۲  درجه سانتیگراد در طی روز و ۱۵ تا ۱۸ درجه در طی شب مورد نیاز است.گیاه جعفری را می توان در مناطقی که سرمای زمستان در طیف ۴ تا ۷ درجه سانتیگراد است به زندگی خود ادامه دهد و در واقع به شکل چندساله زندگی کند. البته گلدهی مناسب این گیاه در سال بعد بستگی به انجام هرس در زمان مناسب دارد. 

 

کوددهی:

-در طی فصل رشد نیز می توان از کودهای محلول با فرمول ۱۵-۱۵-۱۵ هر ۴-۳ هفته یکبار استفاده کرد. 

 

گلدهی:

-این گیاه بدون توقف در تمام تابستان گل می‌دهد تا زمانی که اولین موج سرما آن را از پای درآورد. اگر در مناطق گرم‌تر زندگی می‌کنید احتمالا تا اواسط پاییز (یا اواخر) پاییز هم گل خواهید داشت. 

 

آفات و بیماری ها:

-از مهمترین بیماری های آن پژمردگی، بوته میری، بلایت ناشی از بوتریتیس، پوسیدگی ریشه و ساقه و بیماری های برگی و از آفات مهم آن کنه است که با استفاده از سموم قارچ کش و کنه کش می توان آن ها را کنترل کرد. 

 

هرس:

-این گیاه را به شیوه ای می توان هرس کرد که مدت زمان گلدهی آن را افزایش داد البته این کار را باید در زمان مناسبی انجام داد. بدین صورت که زمانی که جوانه انتهایی شکل گرفت و بسیار کوچک بود (قبل از باز شدن گلها) می توان آن را به همراه جفت برگ زیرین آن از گیاه مادری جدا کرد. در طی فصل گلدهی نیز جداسازی گلهای پژمرده منجر به طولانی تر شدن مدت زمان گلدهی گیاه خواهد شد زیرا انرژی گیاه به جای اینکه صرف تولید بذر شود، صرف تولید گلهای جدید خواهد شد. 

-در صورت نگهداری این گیاه به شکل چندساله، ساقه های بسیار بلند این گیاه را که گلدهی داشته اند و گلدهی آنها تمام شده است را میتوان از فاصله نیم سانتیمتری از نزدیکترین انشعاب در نواحی پایین تر ساقه قطع کرد. انشعابات زیرین شروع به رشد می کنند و مجددا گلدهی خواهند داشت. 

 

تکثیر:

-گل جعفری اغلب از طریق کاشت بذر تکثیر می یابد، اما از قلمه آن نیز می توان استفاده کرد که هزینه بیشتری دارد. برای استفاده از قلمه بخش انتهایی شاخساره به طول ۶ تا ۸ سانتی متر استفاده می شود. 

 

-بذر به صورت مستقیم در محل اصلی و یا در خزانه کشت می شود. در تهیه نشا بذر در اواخر اسفند تا اواخر فروردین کشت می شود و نشا ظرف مدت دو ماه آماده انتقال می شود. کشت های دیرتر نیز امکان پذیر است ولی باعث ریز شدن گل ها می شود. در روش کاشت مستقیم نیاز به تنک کردن دارد. 

 

-برای تولید گل های درشت، بهتر است گیاه دو بار خزانه شود بدین ترتیب که ابتدا بذر را در یک خزانه کاشته و وقتی گیاه ۴ تا ۶ برگی شد آن را به خزانه دوم منتقل و با فاصله بیشتر کشت کرد. پس از آنکه گیاه مدتی در خزانه دوم رشد کرد و آب و هوا برای انتقال آن مساعد شد آن را به زمین اصلی منتقل می کنند. در این صورت گل های بسیار مرغوبی تولید می شود. 

 

-گیاه جعفری به صورت مستقیم رشد کرده تا اینکه جوانه گل انتهایی تشکیل شود بعد از تشکیل جوانه گل انتهایی جوانه های جانبی از غالبیت انتهایی آزاد شده و انشعابات جانبی را تشکیل می دهند. در صورتی که بخش انتهایی شاخساره زودتر قطع شود انشعابات جانبی زودتر تشکیل شده و تعداد گل بیشتر با کیفیت بهتر و اندازه یکنواخت ظاهر می گردد. 

 

  کاربرد و خواص: 

-گل جعفری به عنوان گل بریدنی، گلدانی و نیز در حاشیه کاری و بسیار مناسب برای مرزبندی و جدا کردن فضاها در باغ میباشد، ارتفاع این گل بین ۱۰  تا  ۵۰ سانتی متر می باشد و یک تا دو سال برای رسیدن به ارتفاع نهایی زمان لازم است. استفاده از جعفری در تناوب کشت می تواند جایگزینی برای سموم نماتد کش در کاهش جمعیت نماتد عامل گال ریشه باشد. 

 

-امروزه گل جعفری به صورت تجاری برای استخراج رنگیره های کاروتن و به ویژه گزانتوفیل پرورش داده می شود. کاروتنوئیدهای استخراج شده از گلبرگ ها برای تشدید رنگ زرده تخم مرغ به غذای مرغ اضافه می شود. 

 

-لوتئین که جزء اصلی گزانتوفیل ها است برای استفاده در ترکیبات رنگ کننده مواد غذایی استفاده می شود. برگ های گل جعفری حاوی روغن های معطر ویژه ای است. روغن موجود در جعفری افزون بر کاربردهای درمانی دفع کننده حشرات است. 

 

-به صورت ادویه برای رنگ دهی به غذا استفاده می شود. از گل این گیاه برای رنگ کردن پارچه های پشم و ابریشم استفاده می شود.از روغن برگها در صنعت عطر سازی استفاده می شود. اسانس روغن برگها برای درمان عفونتهای قارچی در گیاهان استفاده می شود.