گل ختمی

نام انگلیسی: Rose of Sharon 

 

نام علمی: Hibiscus syriacus 

 

خانواده: Malvaceae 

 

-گل ختمی بومی آسیا که در مناطق سردسیر رشد می کند این درختچه در کشور ما در مناطقی از استان های مازندران، گرگان، گیلان، همدان، اصفهان، اصفهان، فارس و تهران کاشته می شود. 

 

-این گیاه جنبه زینتی داشته و به طور گسترده به خاطر گلهای زیبایش کاشته می شود البته جز گیاهان دارویی نیز محسوب می شود و خواص بسیار زیادی دارد.

 

-درختچه ای است با عمر طولانی. دوام گل روی بوته بسیار کم است و زود پژمرده می شود، ولی چنانچه به خوبی از آن مراقبت شود، از اول بهار تا آخر پاییز مرتبا شکوفه های جدید تولید می‌کند و گلدان آن همیشه پرگل است و گل های سفید، نارنجی، زرد، قرمز پررنگ و صورتی آن فقط روی شاخه های یک ساله ظاهر می شود. 

 

-گل ختمی در شرایط مناسب و در فضای آزاد تا ۲۵ سال عمر می کند، شرایط پرورش آن بسیار آسان است و با هر موقعیت و شرایطی خود را تطبیق می دهد. از انواع گل ختمی مشهور می توان هیپیسکوس روزا سینن زیس را نام برد. 

 

برای مشاهده نحوه نگهداری و پرورش این گیاه به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

-در سال اول خود گل می دهد اما ۵ تا ۱۰ سال زمان می برد تا به رشد کامل خود برسد و با گل های سفید درشت و مرکز قرمز و زرد و به صورت مسطح. ارتفاع آن در حدود ۳ متر است و فصل گل‌دهی آن اواخر تابستان است. ختمی های درختی سوریه‌ای گل سفید را باید در اوایل بهار یا اواخر پاییز کاشت. 

-پوست درخت قهوه‌ای روشن تا خاکستری تیره و بدون کرک و اغلب شامل شاخه های زیاد و پر گل است. 

-برگ های این درختچه ساده، متناوب به شکل تخم مرغی هستند که در نیمه جلویی دارای سه لوب و با دندانه های نامساوی است که لوب میانی بلندتر است لبه های اره ای شکل دارد و بدون کرک می باشد. 

-گل هایی درشت دارد که گل‌ها به شکل قیف بزرگ می باشند و بدون دمبرگ هستند.در آن گلبرگ ها بلندتر از کاسبرگ ها هستند و به رنگ های سفید، صورتی، ارغوانی و آبی روشن دیده می شوند و به صورت منفرد تا چندتایی در اواسط تابستان تا اواسط پاییز دیده می شوند.

-عمر گل ها یک روز است. ولی گیاه به سرعت گل های جدیدی جایگزین می کند فصل گلدهی از مرداد تا شهریور میباشد. گلهای آن در قسمتهای انتهای ساقه، به صورت دسته‌های غالبا سه تایی ظاهر می‌گردند میوه به صورت کپسول تخم‌مرغی و شامل دانه های سیاه رنگ میباشد. 

-گل ها بزرگ، کم پر یا پرپر به قطر حدود ۱۰ تا ۱۳ سانتیمتر بوده و در انتهای شاخه تشکیل می‌شود گلبرگ‌ها کمی به عقب برگشته اند و ستون جدایی از پرچم‌ها و مادگی‌ها از وسط گل خارج شده است. 

 

خاک:

-خاک لومی با بافت نه خیلی سنگین با زهکشی خوب نیاز دارد. خاک گلدان آن را می توان با ترکیبی مساوی از یک قسمت پیت ماس + یک قسمت خاک برگ +یک قسمت کود گاوی تهیه کرد. اضافه کردن شن یا ورمی کولیت به اندازه ده درصد کل خاک برای زهکشی مناسب، مخلوطی ایده آل برای آن فراهم می آورد. 

 

آبیاری:

-این گیاه به خشکی کشیدن حساس است و به آبیاری منظم نیاز دارد. آبیاری نامنظم می تواند باعث ریزش غنچه ها شود. نیاز آبی آن متوسط است و اجازه دهید خاک رویی گلدان در فواصل بین آبیاری خشک شود. آبیاری گیاهان گلدانی با آب ولرم در فصل سرد مفید است. زرد شدن برگ های مسن گیاهان همیشه سبز عجیب نیست ولی در صورتی که تعداد برگ ها زیاد باشد و علائم بیماری در برگ ها نباشد، علت آن آبیاری زیاد است. 

 

نور:

-این گیاه به نور کامل آفتاب احتیاج دارد. در صورت نگهداری در آپارتمان، محل قرار دادن گیاهان نزدیک به پنجره های شرقی یا جنوبی است. همچنین در فصل زمستان به نور مصنوعی هم احتیاج دارد. کم نوری گیاه را مستعد به ابتلا به بیماری می کند. 

 

دما:

-ختمی چینی بومی مناطق گرمسیری است و به یخبندان مقاومت ندارد. در صورت کاشت در مکانی پرنور مثل باغچه های جنوبی تا دمای نزدیک صفر درجه خشک نمی شود. البته مکان مورد نظر باید از جریان باد محفوظ باشد. گلدان های ختمی چینی را در فصل سرد به مکانی پرنور و گرم تر منتقل کنید. 

 

رطوبت و غبار پاشی:

-در شرایطی که دمای هوا افزایش می یابد به تامین رطوبت هوا نیز توجه کنید. می توانید گیاه را به شکل روزانه با آب ولرم و البته بدون املاح غبارپاشی کنید و یا آنکه یک زیر گلدانی بزرگ را تا لبه آن پر از سنگریزه کنید و سپس تا نیمه ارتفاع آن آب بریزید و سپس گلدان حاوی گیاه را بر روی سنگریزه ها قرار دهید به یاد داشته باشید که کف گلدان نباید با آب در تماس باشد. آب درون زیرگلدانی به تدریج تبخیر می شود و رطوبت مورد نیاز برگسار را تامین خواهد کرد. 

 

تغذیه:

-هر ۲ هفته یک بار در بهار و تابستان (به خصوص با ظهور گل ها) با مواد غذایی مصنوعی مایع و یا جامد محلول در آب مخصوص گیاهان زینتی طبق دستور سازنده گیاه را تغذیه نمایید. 

 

تعویض گلدان:

-در صورت انجام هرس و کنترل رشد گیاه، تقریبا هر ۳-۲ سال یکبار نیاز است تا گلدان این گیاه با گلدانی بزرگتر عوض شود و بهترین زمان تعویض گلدان در اواخر فصل زمستان است. 

 

هرس:

-ظهور گل های زیاد و زیباتر در سال آینده ناشی از هرس است، در اواخر زمستان ارتفاع شاخه ها را به نصف کاهش داده و محل قطع را به منظور جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا با گرد گوگرد ضد عفونی نموده و با وازلین سطح آن را بپوشانید. 

 

آفات و بیماری ها:

-ختمی درختی نیز مانند سایر گیاهان در صورت کمبود تغذیه و یا تنش های آبی و گرمای هوا با وجود مقاوم بودن ممکن است دچار آفاتی چون سوسک ژاپنی، شته، کنه عنکبوتی بیماری لکه برگی و سفیدک سطحی شود. 

 

تکثیر:

 

–تکثیر با قلمه:یکی از راه های تکثیر این گیاه ریشه دار کردن قلمه‌های آن است. در فصلهای مختلف می توان قلمه تهیه کرد.

-فصل قلمه زدن گل ختمی : در اواسط بهار تا اوایل تابستان قلمه سبز ،در اواسط تابستان تا اوایل پاییز قلمه نیمه چوبی و در طی پاییز و زمستان قلمه چوبی را می توان تهیه کرد فقط توجه داشته باشید هر مقدار که قلمه چوبی تر باشد بهتر است که طویل تر نیز باشد. 

-مثلا قلمه نیمه چوبی به طول ۱۵-۱۰ سانتیمتر و قلمه چوبی را حتی به طول ۳۰ سانتیمتر می توان استفاده کرد و از همه کوتاه تر قلمه سبز است که طول حدود ۷ سانتیمتر نیز برای آن قابل استفاده است. بعد از تهیه قلمه ها آنان را در محیطی مرطوب همانند پرلایت و یا شن و دمای محیط حدود ۲۱ درجه سانتیگراد قرار می دهند تا ریشه دار شوند که حدود ۶-۴ هفته طول می کشد. توجه داشته باشید که قلمه سبز در مقایسه با قلمه چوبی به مراقبت بیشتری بخصوص میزان بیشتری رطوبت هوا نیاز دارد زیرا این نوع از قلمه ها آب را سریعتر از دست می دهند و احتمال خشک شدن آنان بیشتر است. 

 

–تکثیر با بذر: بذر گل ختمی چینی به رنگ قهوه ای تیره و یا سیاه رنگ است که می توان برای تکثیر از آن استفاده کرد. به گفته برخی از پرورش دهندگان اگر بعد از تهیه بذر از گیاه مادری به مدت ۳-۲ ماه در یخچال نگهداری شوند درصد جوانه زنی آنان افزایش می یابد. 

-بهترین زمان کاشت بذر در بهار است و دمای مناسب برای جوانه زنی ۲۵ درجه سانتیگراد با رطوبت محیط بالا می باشد.بستر کاشت را مرطوب نگه دارید و گلدان محتوی بذرها را در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب قرار دهید. بذرها معمولا سریع و در طی ۴-۱ هفته جوانه می زنند و بعد از اینکه گیاهچه ها در حدود ۴ یا ۶ جفت برگ داشتند می توان آنان را به گلدانهایی جداگانه منتقل کرد. 

 

–خوابانیدن ساقه: در این روش ساقه را همانطور که به گیاه مادری وصل است طوری خم می کنیم که بتوان قسمتی از آن را در زیر خاک کاشت. آن قسمت از ساقه که در زیر خاک قرار می گیرد ریشه خواهد داد و بعد از شکل گیری ریشه می توان این شاخه را از گیاه مادری جدا کرد و به شکل گیاهی مستقل در گلدانی جداگانه کاشت کرد. 

 

کاربرد:

-کاربرد آن بعنوان تک درخت زینتی در پارک ها، فضای سبز، باغ ها می باشد و بعنوان یک گیاه گلدانی نیز مورد استفاده گیاه، ریشه، گل و برگ آن است این گیاه دارای خواص بسیار زیادی میباشد و در طب قدیم بسیار ارزشمند بوده است. طبع آن گرم و تر است.

-ریشه ختمی برای کسانی که یبوست دارند بسیار مناسب می‌باشد بهتر است از شربت ختمی استفاده شود ۱۰۰ گرم ریشه ختمی را به مدت ۲۴ ساعت خیس نموده سپس حرارت ملایم داده به مجرد این که جوش آمد برداشته صاف نموده یک کیلو شکر به آن اضافه کرده با آتش ملایم بگذارید بجوشد سپس ۱۰ صبح و ۵ عصر ۳ قاشق غذاخوری میل شود. برای رفع خشكی پوست آب دمكرده گل ختمی را با گلیسیرین و کمی گلاب مخلوط کرده و به دست‌ها و پوست بمالید.

-ختمی تسكین‌دهنده درد رماتیسم است. برای درمان ورم کیسه مثانه ریشه ختمی را به مقدار ۲۰ گرم در دو لیتر آب ۲۴ ساعت خیس نموده سپس با یک کیلو شکر بجوشانید تا به صورت شربت درآید آن‌گاه صاف نموده روزی ۳ قاشق میل شود.