هرس نهال

– در چنین شرایطی شاخه ها به تدریج خشک شده و از بین می روند، باردهی درخت نیز محدود گشته و میزان محصول و کیفیت آن پایین خواهد آمد. علاوه بر این ، مشکل سال آوری و تناوب باردهی نیز بروز می‌کند، بطوریکه درخت در یک سال میوه های زیاد و ریز تولید کرده و تولید ناچیزی خواهد داشت و یا بدون بار خواهد بود.

-در صورتیکه اگر در اولین سال کاشت، به درختان فرم و شکل مطلوب داده شود و با ادامه رشد به طور منظم و مداوم هرس شوند، قادر خواهیم بود که با ایجاد یک چارچوب محکم و مناسب، امکان باروری سالیانه همراه با کیفیت مطلوب را فراهم نماییم، بنابراین لزوم اجرای صحیح عملیات تربیت جهت ایجاد شکل و فرم مناسب و انجام هرس به منظور باردهی منظم و مطلوب ضروری است. با توجه به عادت گلدهی، نوع شاخه و خصوصیات رشدی در هر یک از گونه های درختان میوه، روش های مختلفی برای هرس درختان به کار می رود.

-قطع کامل یا جزیی از قسمت های درخت شامل شاخه، ریشه ، پوست، برگ، گل و میوه به منظور تحت تاثیر قرار دادن رشد و باروری گیاه می باشد مزایای هرس و هرس نهال( تربیت درختان) به شرح زیر است:

-افزایش اندازه و کیفیت میوه

-تحریک نمو جوانه گل در کل تاج درخت

-حذف شاخه های خشک، مزاحم و بیمار جهت حفظ و تامین سلامت گیاه

-کاهش تمایل به سال آوری

-ایجاد شرایط مناسب برای ورود نور و هوا به دوران تاج درخت برای کاهش بروز و انتشار بیماری ها و آفات و افزایش کیفیت میوه

-تسهیل عملیات باغبانی مثل تنک کردن میوه، محلول پاشی انواع کودها و سم پاشی و برداشت میوه

روش های تربیت نهال:

-تربیت و فرم دهی بر روی نهال های جوان یک تا سه ساله انجام می شود. هدف از این نوع هرس ایجاد شکل و چارچوب مناسب با توجه به طبیعت گیاه است که بتواند عملکرد و کیفیت مناسبی را در آینده داشته باشد.

-در هرس فرم دهی ابتدا نهال از ارتفاع مناسب سربرداری می شود. در سال بعد از بین شاخه های تولید شده ، تعدادی انتخاب و حفظ می شوند و بقیه به طور کامل حذف خواهند شد. در صورتیکه نهال خریداری شده دارای شاخه ای جانبی مناسبی بود، نیازی به سربرداری نیست. شاخه هایی که انتخاب و حفظ می شوند، باید در قسمت های مناسبی از تنه اصلی قرار گرفته باشند. شاخه ها می بایست نسبت به یکدیگر دارای تقارن، زاویه و فاصله مناسبی از همدیگر و از تنه اصلی باشند.

هدف از هرس:

هرس گیاهان باغی بطور عمده به ۳دلیل زیر انجام می گیرد:

۱)تنظیم اندازه گیاه 

۲)بدست آوردن شکل یا فرم معین

۳)بهبود کارایی یا باروری گیاه (تنظیم کمیت و کیفیت محصول).

 -هرس اثر پاکوتاه کنندگی در گیاهان دارد. به عنوان مثال کوتاه کردن منظم درختچه های زینتی و گیاهان حصار باعث می شود که آن ها ارتفاع مناسبی داشته باشند.

 -هرس درختان میوه سبب تولید تاجی مناسب برای سهولت در برداشت می شود.

-هدف دیگری که در اثر تربیت و هرس کردن گیاه بدشت می آید ایجاد اسکلتی مناسب با شکل مشخص و معین است. برای رسیدن به این مقصود باید در مراحل اولیه رشد درختان، شاخه های اصلی انتخاب و مشخص شوند تا اسکلت آینده درخت تشکیل شود.شاخه های اصلی انتخاب شده باید از فضای کافی برخوردار باشند بطوریکه پس از رشد در سال های آینده و رسیدن به نمو کامل، میزان سایه اندازی آن ها به حداقل ممکن برسد. علاوه بر آن زاویه بین شاخه های اصلی و تنه درخت (محل انشعاب شاخه های فرعی) باید به قدری کافی باز باشد زیرا این موضوع مانع از شکستن شاخه ها در اثر میوه دهی زیاد می شود. اگر این زاویه کم باشد فرم دهی اسکلت درخت ضعیف است

زمان انجام هرس:

-بطور کلی زمان مناسب برای هرس به نوع گونه گیاهی و هدف از انجام هرس بستگی دارد. اکثر درختان در فصل زمستان هرس می شوند که به این عمل هرس زمستانه (هرس رکود) گویند. اما در برخی مواقع انجام هرس تابستانه (هرس سبز) نیز سودمند است. غالبا هرس در ددرختان خزان دار انجام شده و این کار برای درختان میوه همیشه سبز کمتر مورد استفاده قرار می گیرد . بنابراین انجام هرس در فصول زمستان و تابستان است یا به عبارتی دقیق تر در طی فصل رکود و فصل رشد.

۱)هرس زمستانه:

-معمولا هرس زمستانه به هنگام خزان گیاه انجام می شود، با وجود این در تمام ماه های پاییز و زمستان این عمل میسر است. هرس شدید زمستانه درختان موجب تقویت شاخه های تولید شده در سال آینده می شود و چنانچه درخت هرس زمستانه نشود یا ترس سبکی در روی آن صورت گیزد، شاخه های حاصل از رشد جدید کمتر خواهد شد. شاخه های جدید رسد کرده پس از هرس زمستانه طویل تر هستند زیرا میان گره های بلندتری دارند. همچنین برگ های سبزتر و بزرگتری دارند. از این نظر که هنگام خزان، شاخه ها فاقد برک بوده و به آسانی قابل رویت هستند انجام نرس زمستانه دقیق تر است.

-درختی که نرس سنگین می شود تعداد جوانه های کمتری برای رشد شاخه هایش در فصل بعد دارد، بنابراین مواد غذایی ذخیره شده در درخت به شاخه ها و جوانه های کمتری قسمت شده و در نهایت شاخه های جدید رسد بیشتری خواهند داشت. اما بایستی توجه داشت که هرس شدید زمستانه باعث تاخیر در باردهی گیاه می شود.

۲)هرس تابستانه:

-زمان اجرای هرس تابستانه با توجه به عوامل محیطی و میزان رشد گونه گیاهی متفاوت است با وجود این در مورد درختان میوه ماه های اردیبهشت تا تیر ماه مناسب خواهند بود. در هرس تابستانه شاخه های نابارور درخت مانند پاجوش ها و نرک ها و همچنین گل ها و میوه های کوچک اضافی نیز حذف می شوند. بنابراین هرس پوست ، گل و میوه، حذف برگ ها و سرزنی شاخه های در حال رشد از جمله هرس های تابستانه محسوب می شوند. برای مثال حذف تعدادی از برگ های بالغ درخت که برزوی میوه های در حال رشد سایه اندازی می کنند موجب تغییر رنگ در میوه ها شده و کیفیت بازار پسندی محصول را افزایش می دهد.

-درختان خزان دار در بهار شروع به رشد می کنند، معمولا این رویش چندین هفته و تا فرا رسیدن دوره رکود زمستانه باقی می ماند. زمان انجام هرس تابستانه مهم است. اگر هرس تابستانه پیش از اتمام رشد اولیه درخت انجام شود دوره رشد رویشی طولانی تر شده و مواد گیاهی از دست رفته در اثر هرس جایگزین می شود. این عمل در درختانی که جوانه گل آن ها بر روی چوب یکساله تشکیل می شود، باعث کاهش گل انگیزی می گردد زیرا دوره رشد مناسب برای گل انگیزی در شاخه های جدید کوتاه می شود. اگر پس از اتمام رشد شاخه ها، هرس تابستانه صورت گیرد مقدار سطح برگ و فتوسنتز کم شده و قدرت دارند کاهش می باید. در نهایت اگر ترس تابستانه بسیار دیر هنگام انجام شود تعداد جوانه های گل و گلدهی کاهش پیدا می کند.

-در درختان میوه ای چه محل تشکیل جوانه گل آن ها سیخک های (شاخه های کوتاه میوه دهنده) دوساله است هرس تابستانه ممکن است گلدهی را تحریک کند زیرا با حذف شاخه های سال کاری نور بیشتری به جوانه ها و برگ های اطراف سیخک ها می رسد و رقابت سیخک ها با سرشاخه های در حال رشد کاهش می یابد.

-زخم های حاصل از هرس زمستانه دیرتر از هری تابستانه ترمیم می شوند زیرا در فصل رشد گیاه سریع تر می تواند محل زخم ها را بپوشاند از این رو احتمال آلودگی زخم ها در طی زمستان کمی بیشتر است.

فواید هرس نهال:

-هرس کردن نهال یکی از عملیات ضروری و واجب درخت مرکبات می باشد که فواید زیادی برای رشد نهال دارد. 

-هرس کردن یادی حذف شاخه های اضافی وقتی درخت هرس می شود و شاخه های بی مورد. و اضافی قطع می شود آفتاب خیلی بهتر به تمام نقاط درخت می تابد و سبب به بار اوردن میوه های درشت تر و مرغوب تر می شود.

-در عملیات هرس کردن شاخه های آویزان و بلند و همینطور شاخه های معیوب قطع می شوند اگر شاخه های آویزان و بلند حذف شوند در فصل برداشت میوه ، چیدن میوه راحت تر می شود حذف شاخه های معیوب هم سبب می شود که میوه ها آسیب نبینند.